ΕΙΚΟΝΕΣ ΑΠΟ ΤΟ ΠΑΡΕΛΘΟΝ
ΕΝΔΙΑΦΕΡΟΥΣΕΣ ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΕΣ ΠΟΥ ΒΡΕΘΗΚΑΝ ΣΤΟ ΔΙΑΔΙΚΤΥΟ

Γράφει ο Κωνσταντίνος Τσαγανάς-Τακαντζάς

Το διαδίκτυο έχει πλέον καταστεί μια αστείρευτη πηγή πληροφοριών σχεδόν για οτιδήποτε, και ακόμα και μια τυχαία αναζήτηση μπορεί να έχει αναπάντεχα αποτελέσματα. Εν προκειμένω, στο διαδικτυακό τόπο πωλήσεων και δημοπρασιών Ebay εντοπίσθηκαν μερικές φωτογραφίες από περασμένες δεκαετίες, από τις οποίες σταχυολογήθηκαν και παρουσιάζονται εδώ οι πλέον ευκρινείς αλλά και ενδιαφέρουσες τόσο για μελετητές της ιστορίας των Ελληνικών Ενόπλων Δυνάμεων, όσο και για μοντελιστές.

Στο σημείο αυτό είναι απαραίτητο να τονισθεί ότι ουδεμία σχέση έχουμε με τους πωλητές των εν λόγω αντικειμένων στο Ebay και επιπλέον ότι το παρόν δεν στοχεύει στην εμπορική τους προώθηση.

Η παρουσίαση των φωτογραφιών γίνεται με χρονολογική σειρά.

25 Μαρτίου 1952. Στη φωτογραφία, η οποία προφανώς ελήφθη πριν από παρέλαση για την επέτειο της εθνικής παλιγγενεσίας, απεικονίζεται ένα φορτηγό όχημα Dodge WC-51 των ¾ τόνου, το οποίο χρησιμοποιείται ως ασυρματοφόρο. Δυστυχώς δεν διακρίνονται λεπτομέρειες των συσκευών ασυρμάτου που φέρει, αλλά η βάση της κεραίας δείχνει ότι κατά πάσα πιθανότητα πρόκειται για βρετανικής κατασκευής συσκευές Νο. 19 μέσων και υψηλών συχνοτήτων, σχεδιασμένων για χρήση κυρίως από τεθωρακισμένα. Το όχημα είναι βαμμένο με την τυπική αμερικανική μονόχρωμη παραλλαγή χρώματος σκούρου λαδί πράσινου (dark olive drab) και η σήμανσή του ως επί το πλείστον ακολουθεί τους σχετικούς κανονισμούς της εποχής, αν και τότε πολλές διαφοροποιήσεις ήταν ανεκτές, ειδικά για παρελάσεις, όπως αποδεικνύει οπτικό υλικό της εποχής. Συγκεκριμένα, στο πρόσθιο μέρος του καλύμματος του κινητήρα φέρεται εθνόσημο σε σχήμα θυρεού (γαλάζιο-λευκό) ενώ ο αριθμός του οχήματος με το πρόθεμα ΕΣ φέρεται στα πλευρά του καλύμματος του κινητήρα και επαναλαμβάνεται στο οπίσθιο μέρος της καρότσας. Ο προφυλακτήρας δεν φέρει σήμανση στο τμήμα του που διακρίνεται στη φωτογραφία, αλλά ενδέχεται στο μη ορατό δεξιό τμήμα του ή στο δεξί φτερό να φέρεται η κλάση γεφυρώσεως (μαύρος αριθμός 4 σε κίτρινο κυκλικό φόντο, ενώ στο αριστερό τμήμα του, με βάση άλλες φωτογραφίες της εποχής θα έπρεπε να φέρεται και ο αριθμός με το πρόθεμα ΕΣ). Για την παρέλαση τα μπουλόνια στις ζάντες των τροχών έχουν βαφτεί λευκά. Στον οπλοβαστό του οδηγού αλλά και στην καρότσα (για τον επιβαίνοντα στρατιώτη) υπάρχουν τυφέκια Lee-Enfield No. 1 Mk. III.

Αθήνα, 25 Μαρτίου 1961. 1. Πρόκειται για τη μακράν πιο ενδιαφέρουσα φωτογραφία του παρόντος αφιερώματος. Τα οχήματα είναι τα κλασικά Dodge WC-52 (με ελαφρώς επιμηκυμένο πλαίσιο σε σχέση με το WC-51, ώστε να υπάρχει χώρος για το βαρούλκο πίσω από τον προφυλακτήρα) των ¾ τόνου, με την τυπική για την εποχή σήμανση, ήτοι λευκό αριθμό οχήματος με πρόθεμα ΕΣ στον προφυλακτήρα, στα πλευρά του καλύμματος του κινητήρα και στην οπίσθια θύρα, καθώς και κλάση γεφυρώσεως, επίσης στον προφυλακτήρα. Αυτό που τα κάνει να ξεχωρίζουν είναι ο φόρτος τους: Έκαστο φέρει τρία αντιαρματικά κατευθυνόμενα βλήματα SS.11 της γαλλικής Nord Aviation και το σταθμό ελέγχου τους. Τα βλήματα είναι προφανώς εκπαιδευτικά με γαλάζιο ρύγχος και λαδί πράσινο κορμό και πτέρυγες, ενώ είναι τοποθετημένα στη βάση που χρησιμοποιείται για την εκτόξευσή τους. Από το σταθμό ελέγχου διακρίνονται κυρίως τα κιάλια μέσα από τα οποία ο χειριστής παρακολουθεί το στόχο και την πορεία του βλήματος.

H αξία της φωτογραφίας έγκειται στο γεγονός ότι πολύ λίγα είναι γνωστά για τη χρήση από τον ΕΣ Α/Τ Κ/Β πρώτης γενιάς, πριν δηλαδή την έλευση στην Ελλάδα των δεύτερης γενιάς TOW και MILAN, ενώ είναι δυσεύρετο και σχετικό οπτικό υλικό. Επιπλέον, πιο γνωστό είναι το ελβετογερμανικό COBRA, της αυτής γενιάς με το γαλλικό βλήμα, δεδομένης και της δημοσιότητας που έλαβε και η κλοπή ενός τουλάχιστον βλήματος του τύπου το 1989 από τις αποθήκες στρατοπέδου στο Συκούριο Λαρίσης από τους τρομοκράτες της 17Ν. Σημειωτέον ότι πιο γνωστή είναι η χρήση της αεροεκτοξευόμενης έκδοσης AS.11 από ελικόπτερα του ΠΝ, κυρίως AB-212 ASW, ενώ και τα περιπολικά του τύπου Δίοπος Αντωνίου είχαν δυνατότητα χρήσης βλημάτων SS.11(M) ως εναλλακτικά των βαρύτερων SS.12.

Όπως είναι φυσικό, τα βλήματα έχουν τοποθετηθεί επί των οχημάτων WC-52 για την παρέλαση. Τα αέρια της εκτόνωσης των πυραυλοκινητήρων τους καθιστούν απαγορευτική τη βολή τους από το όχημα (κανονικά τάσσονται για βολή εναποτιθέμενα στο έδαφος), καθώς θα προκαλούσαν σοβαρούς τραυματισμούς στους επιβαίνοντες και ζημίες στο όχημα.

ΤΕΧΝΙΚΑ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ NORD AVIATION SS.11

2. Κατά την ίδια παρέλαση φωτογραφήθηκε και ένα κατευθυνόμενο αντιαεροπορικό βλήμα Νίκη Ηρακλής (MIM-14 Nike Hercules) της Πολεμικής Αεροπορίας (τότε ΕΒΑ) στη βάση ανύψωσης/εκτόξευσής του, η οποία είναι τοποθετημένη σε επικαθήμενο που ρυμουλκείται από ελκυστήρα Reo M52. Η βαφή και η σήμανση του οχήματος, του ρυμουλκούμενου και του βλήματος είναι σύμφωνα με τους κανονισμούς της εποχής, και, στις δυο πρώτες περιπτώσεις, εμπνευσμένα από τα αντίστοιχα πρότυπα της βρετανικής RAF. Συγκεκριμένα, το όχημα είναι βαμμένο σκούρο μπλε (με μαύρο πλαίσιο και άξονες), όπως και το ρυμουλκούμενο, με εθνόσημα (γαλάζιο-λευκό) στις προβλεπόμενες θέσεις και σήμανση με λευκό χρώμα, όπως επίσης με λευκό έχουν διακοσμηθεί και τα ελαστικά. Η βάση του βλήματος είναι πιθανότατα βαμμένη με λαδί πράσινο χρώμα, ενώ το ίδιο το βλήμα είναι λευκό, με εθνόσημα στα πτερύγια των πυραυλοκινητήρων επιτάχυνσης. Από τη σήμανση φαίνεται ότι η σημερινή 350 ΠΚΒ ήταν τότε ακόμα Μοίρα.

Θεσσαλονίκη, 28 Οκτωβρίου 1962. Αυτοκινούμενοι εκτοξευτές Μ289 με ρουκέτες πυροβολικού MGR-1 Honest John παρελαύνουν επί της οδού Εγνατίας. Η φωτογραφία έχει ληφθεί στη συμβολή με την Αριστοτέλους. Η βαφή και η σήμανση των οχημάτων είναι σύμφωνα με τους κανονισμούς της εποχής. Αξιοσημείωτο ωστόσο είναι το γεγονός ότι η κλάση γεφυρώσεως φέρεται και στις θύρες της καμπίνας. Τα βλήματα είναι βαμμένα πιθανότατα με γυαλιστερό μαύρο χρώμα (φαίνεται και σε επίκαιρα της εποχής), και φέρουν αρχικά ΕΣ με λευκό και το σήμα του Πυροβολικού (διασταυρούμενα κανόνια και πύραυλος) με κίτρινο χρώμα.

Αθήνα, 25 Μαρτίου 1965. Αυτοκινούμενος εκτοξευτής Μ289 με ρουκέτα πυροβολικού MGR-1 Honest John λίγο πριν περάσει ενώπιον των επισήμων στην πλατεία Συντάγματος. Στη φωτογραφία φαίνεται η ακόμη νέα τότε σήμανση των οχημάτων του ΕΣ, η οποία διατηρείται με μικρές διαφοροποιήσεις ως σήμερα. Εδώ το βλήμα δεν φέρει διάκοσμο, ενώ μάλλον είναι βαμμένο λαδί πράσινο. Ενδιαφέρον παρουσιάζει η θέση του αριθμού κυκλοφορίας και του εικονίσματος της Αγίας Βαρβάρας.

Σελίδα από το ημερολόγιο του ΓΕΣ για το έτος 1983. Απεικονίζεται όχημα Ford M151A2 MUTT, το οποίο φέρει εκτοξευτή Α/Τ Κ/Β BGM-71 TOW. Αν και η τύπου MERDC παραλλαγή είχε υιοθετηθεί ήδη από το 1976, το όχημα φέρει μονόχρωμη παραλλαγή σκούρου λαδί πράσινου χρώματος. Ενδεχομένως να πρόκειται για όχημα που ανήκε σε κέντρο εκπαίδευσης (πιθανότατα στο ΚΕΒΟΠ). Η απουσία της ρεζέρβας από τη θέση της στο δεξιό πλευρό του οχήματος επιτρέπει να διακριθούν άλλες λεπτομέρειες, όπως η μέθοδος αποθήκευσης του τρίποδα του εκτοξευτή για όταν απαιτείται η αφαίρεσή του από το M151A2, ενώ σε μια από τις δυο θέσεις μεταφοράς εφεδρικών βλημάτων έχει τοποθετηθεί εκπαιδευτικό βλήμα. Όσον αφορά τη σήμανση, διακρίνεται μόνον μέρος της επισήμανσης ορίου ταχύτητας στον πίσω δεξιό προφυλακτήρα. Αξιοσημείωτη είναι επίσης και η λάθος λεζάντα στο κάτω δεξιό της σελίδας του ημερολογίου, που αναφέρει ότι πρόκειται για στοιχείο MILAN, αντί του ορθού TOW.