Πολλά καθημερινά προϊόντα περιέχουν επικίνδυνα νανοσωματίδια, συμπεριλαμβανομένου του καρκινογόνου διοξειδίου του τιτανίου.
Με τον όρο νανοσωματίδια εννοούμε ουσίες στις οποίες τουλάχιστον μία από τις τρεις φυσικές διαστάσεις χρειάζεται να μετρηθεί σε μερικές δεκάδες νανόμετρα, δηλαδή στην κλίμακα των δισεκατομμυριοστών του μέτρου (ή των εκατομμυριοστών του χιλιοστού). Ένα νανοσωματίδιο μπορεί να είναι τουλάχιστον χίλιες φορές μικρότερο από μια ανθρώπινη τρίχα. Ωστόσο, η συζήτηση για τα νανοσωματίδια έχει αυξηθεί τα τελευταία χρόνια λόγω των πιθανών καρκινογόνων επιπτώσεών τους.
Συμπληρώματα διατροφής και φάρμακα
Χιλιάδες συμπληρώματα διατροφής και φάρμακα περιέχουν ουσίες που αναγνωρίζονται από τη Γαλλική Υπηρεσία για την Ασφάλεια της Υγείας, με τη μορφή νανοσωματιδίων. Μεταξύ αυτών, ανθρακικό ασβέστιο, οξείδιο ψευδαργύρου, οξείδια σιδήρου, διοξείδιο του τιτανίου.
Πώς να περιορίσετε την έκθεσή σας;
Ελέγξτε τη λίστα συστατικών των συμπληρωμάτων διατροφής για να αποφύγετε τουλάχιστον τις πιο κοινές νανοουσίες. Γενικότερα, μην τα παίρνετε χωρίς ιατρική συνταγή. Τα περισσότερα από αυτά δεν έχουν αποδείξει τη χρησιμότητά τους. Οι κίνδυνοι κάποιες φορές μάλιστα, είναι πολύ υψηλότεροι από τα οφέλη που προκύπτουν.
Προϊόντα για παιδιά
«Δεδομένου ότι ο οργανισμός των παιδιών είναι ιδιαίτερα ευαίσθητος, είναι ανησυχητικό να ανακαλύπτεται ότι το βρεφικό γάλα πολύ συχνά περιέχει ουσίες που αναγνωρίζονται ως νανο από τη Γαλλική Υπηρεσία για την Ασφάλεια της Υγείας, όπως το ανθρακικό ασβέστιο ή το φωσφορικό ασβέστιο», γράφει το γαλλικό καταναλωτικό περιοδικό Que Choisir. Ορισμένες μάρκες πάνας μπορεί επίσης να τις χρησιμοποιούν.
Πώς να περιορίσετε την έκθεση;
Ενώ η λίστα συστατικών αναγράφεται πάντα στη συσκευασία του βρεφικού γάλακτος σε σκόνη, αυτό δεν συμβαίνει με τη συσκευασία της πάνας. Είναι λοιπόν αδύνατο να αποκλειστεί ο κίνδυνος της παρουσίας νανο στις πάνες: καμία ετικέτα, επίσης, δεν εγγυάται την απουσία του.
Καλλυντικά
Μακιγιάζ, ενυδατικές κρέμες ή αντηλιακές κρέμες, οδοντόκρεμα. Υπάρχουν δεκάδες διαφορετικές ουσίες νανοσωματιδίων, σε χιλιάδες καλλυντικά και μερικές φορές παίζουν ουσιαστικό ρόλο, όπως χρωστικές ή ιριδίζουσες, για τις οποίες προς το παρόν δεν υπάρχει ικανοποιητική εναλλακτική λύση. Μη εγκεκριμένες ενώσεις, όπως το οξείδια του σιδήρου ή το νανομετρικό διοξείδιο του τιτανίου, βρίσκονται συχνά ως χρωστικές ουσίες.
Πώς να περιορίσετε την έκθεση;
Μερικές φορές αυτές οι ουσίες κρύβονται πίσω από μη αναγνωρίσιμες κωδικές ονομασίες, όπως το CI 77891 για το διοξείδιο του τιτανίου.
Ωμά τρόφιμα
«Είναι πιθανό να βρίσκονται νανοσωματίδια σε φρούτα, λαχανικά ή δημητριακά», λέει ο Bruno Lamas, ερευνητής τοξικολογίας τροφίμων στο Εθνικό Ινστιτούτο Ερευνών για τη Γεωργία, τα Τρόφιμα και την Περιβαλλοντική Υγεία (INRAE). Ορισμένα λιπάσματα περιέχουν επίσης νανο, καθώς βοηθούν στην παροχή θρεπτικών συστατικών πιο αποτελεσματικά στις ρίζες των φυτών». Θα μπορούσαν να καταλήξουν στα τρόφιμα που τρώμε, αλλά κανείς δεν μπορεί να πει με βεβαιότητα ακόμη: «Οι διαδικασίες επεξεργασίας του νερού ίσως μας επιτρέπουν να εξαλείψουμε αυτούς τους ρύπους», λέει η Aurélie Niaudet, ειδικός από την Υπηρεσία για την Ασφάλεια Τροφίμων, Περιβάλλοντος και Υγείας (Anses).
Πώς να περιορίσετε την έκθεση;
«Το έργο περιορισμού δυστυχώς φαίνεται αδύνατο σε αυτή την περίπτωση… εκτός κι αν καλλιεργήσετε φρούτα, λαχανικά και δημητριακά και αρχίσετε να εκτρέφετε κοτόπουλα μόνοι σας. Η βιολογική ετικέτα δεν εγγυάται την απουσία νανο, ούτε σε φυτοφάρμακα και λιπάσματα, ούτε σε πρόσθετα που χρησιμοποιούνται στις ζωοτροφές, ούτε στις συσκευασίες», γράφει το Que Choisir.
Επεξεργασμένα τρόφιμα
Ανθρακικό νάτριο (E500) ή ανθρακικό ασβέστιο (E170, που βρίσκεται σε M&M’s), οξείδια σιδήρου (E172), πυρίτιο (E551, που βρίσκεται στα στιγμιαία noodles καπουτσίνο Maxwell House και Cup Noodles), φωσφορικά νάτριο και ασβέστιο (E341) ή πολυάριθμα πρόσθετα… ύποπτα τα οποία μερικές φορές παρουσιάζονται σε κατάσταση νανοσωματιδίων από τη Γαλλική Υπηρεσία για την Ασφάλεια της Υγείας (Anses) χρησιμοποιούνται στον αγροδιατροφικό τομέα. Και δυστυχώς δεν αρκεί να αποφεύγετε προϊόντα που περιλαμβάνουν αυτούς τους τύπους ουσιών στη λίστα των συστατικών για να διασφαλίσετε ότι δεν θα τα καταπιείτε. Το 2022, η ένωση Avicenn ανέλυσε 6 προϊόντα διατροφής (σφολιάτα, αφυδατωμένη σούπα κ.λπ.) κανένα από τα οποία δεν ανέφερε [nano] στην ετικέτα. Ωστόσο, ανίχνευσε νανοσωματίδια πυριτίου σε καθένα από αυτά…
Πώς να περιορίσετε την έκθεση;
«Μαγειρέψτε στο σπίτι και, όταν τρώτε επεξεργασμένα προϊόντα, αποφύγετε αυτά με μεγάλες λίστες συστατικών με περίπλοκα ονόματα. Καλύτερα να προτιμούμε βιολογικά προϊόντα.
Γυναικεία υγιεινή
Το 2022, η ένωση Avicenn βρήκε αντιβακτηριακά νανοσωματίδια αργύρου σε σερβιέτες Nana (η μάρκα στη συνέχεια δεσμεύτηκε να εξαλείψει αυτήν την ουσία από το προϊόν της). Το 2019, μια έκθεση του Γαλλικού Οργανισμού για την Ασφάλεια Υγείας (Anses) αποκάλυψε τη χρήση πυριτίου γενικότερα στην παραγωγή σερβιετών.
Πώς να περιορίσετε την έκθεση;
Από την 1η Ιανουαρίου 2025, στη Γαλλία, όλα τα υλικά παρασκευής πρέπει να αναγράφονται στη συσκευασία των προϊόντων προσωπικής υγιεινής. Οι καταναλωτές μπορούν επομένων να αναζητούν προϊόντα που δεν περιέχουν πυρίτιο, άργυρο ή διοξείδιο του τιτανίου. Το θέμα είναι ότι η αναγραφή αυτή δεν είναι υποχρεωτική στις περισσότερες χώρες.