Η ουσία αυτή εξασθενεί το ανοσοποιητικό και νευρικό σύστημα, επηρεάζει τον μεταβολισμό την αναπαραγωγή και την ανάπτυξη
Δεδομένου ότι η Ευρωπαϊκή Αρχή για την Ασφάλεια των Τροφίμων ταξινόμησε την ευρέως χρησιμοποιούμενη δισφαινόλη Α ως πολύ πιο επιβλαβή για την υγεία από ό,τι πριν, ετοιμάζεται απαγόρευση χρήσης της σε υλικά που έρχονται σε επαφή με τρόφιμα.
Η δισφαινόλη Α είναι μια χημική ένωση που χρησιμοποιείται κυρίως στην κατασκευή διαφόρων
πλαστικών . Είναι ένα άχρωμο στερεό, διαλυτό στους περισσότερους κοινούς οργανικούς
διαλύτες , αλλά έχει πολύ κακή διαλυτότητα στο νερό.
Τι προκαλεί η Δισφαινόλη Α;
Λόγω της ορμονοειδούς (ιδιαίτερα των οιστρογόνων) δράσης της, η δισφαινόλη Α έχει ταξινομηθεί ως ουσία που προκαλεί πολύ μεγάλη ανησυχία ( SVHC) από τον Ευρωπαϊκό Οργανισμό Χημικών Προϊόντων (ECHA). Επειδή τέτοιες ουσίες διαταράσσουν τη ρύθμιση των διεργασιών στο σώμα, μπορούν να προκαλέσουν βλάβες που επηρεάζουν είτε μεμονωμένα όργανα, το ανοσοποιητικό σύστημα ή τον μεταβολισμό. Ως εκ τούτου, αναφέρονται επίσης ως ενδοκρινικοί διαταράκτες («ορμονικοί διαταράκτες»).
Αν και η οξεία τοξικότητα της BPA είναι χαμηλή, μελέτες έχουν δείξει ότι η χρόνια (μακροχρόνια) κατάποση έχει διάφορες αρνητικές επιπτώσεις στην υγεία, όπως εξασθένηση του ανοσοποιητικού συστήματος, του νευρικού συστήματος, του μεταβολισμού, της αναπαραγωγής και της ανάπτυξης.
Συγκεκριμένα, με βάση μια μελέτη σε ποντίκια, η προηγούμενη προσωρινά ανεκτή ημερήσια πρόσληψη (TDI) μειώθηκε από 4 μικρογραμμάρια ανά κιλό σωματικού βάρους σε 0,2 νανογραμμάρια ανά κιλό σωματικού βάρους, δηλαδή κατά 20.000. Σε αυτή τη μελέτη, οι απόγονοι μητέρων που έλαβαν BPA στη διατροφή τους έδειξαν αυξημένο αριθμό ενός συγκεκριμένου τύπου βοηθητικών κυττάρων Τ του ανοσοποιητικού συστήματος.
Πού εντοπίζεται ο κίνδυνος;
Τα τρόφιμα μεγάλης διάρκειας σε μεταλλικά κουτιά είναι πρακτικά. Για την προστασία από τη διάβρωση ή τη μεταφορά μεταλλικών ιόντων στα τρόφιμα, τα δοχεία είναι συνήθως εφοδιασμένα με ένα εσωτερικό βερνίκι, το οποίο εξακολουθεί στις περισσότερες περιπτώσεις να είναι κατασκευασμένο από εποξειδική ρητίνη με βάση τη δισφαινόλη Α (BPA). Μετά την επανεκτίμηση αυτής της ουσίας από την Ευρωπαϊκή Αρχή για την Ασφάλεια των Τροφίμων (EFSA) ως ουσία που προκαλεί πολύ μεγάλη ανησυχία το 2023 εκπονήθηκε σχέδιο κανονισμού που αποσκοπεί στην απαγόρευση της σκόπιμης χρήση BPA σε υλικά που έρχονται σε επαφή με τρόφιμα.
Όμως, αφενός, η απαγόρευση δεν είναι ακόμη νομικά δεσμευτική και αφετέρου προβλέπονται μεγάλες μεταβατικές περίοδοι και εξαιρέσεις. Για παράδειγμα, ο διγλυκιδυλαιθέρας της δισφαινόλης Α (BADGE) θα πρέπει να συνεχίσει να χρησιμοποιείται για την παραγωγή εσωτερικών επικαλύψεων για μεγάλες δεξαμενές και αγωγούς.
Ένοχες οι κονσέρβες;
Τα αποτελέσματα πρόσφατης έρευνας που περιελάμβανε την αποστολή δειγμάτων κονσερβοποιημένου και βάζου τόνου σε εργαστήριο για να αναλυθούν για την παρουσία δισφαινόλης Α, ήταν ανησυχητικά: Και οι δέκα κονσέρβες τόνου που αναλύθηκαν περιείχαν δισφαινόλη Α.
Και το εργαστήριο του Öko-Test, όμως, του Γερμανόφωνο περιοδικού προστασίας των καταναλωτών, έστειλε 26 κονσερβοποιημένα προϊόντα καλαμποκιού, συμπεριλαμβανομένων 15 βιολογικών προϊόντων και βρήκε την αμφιλεγόμενη χημική ουσία δισφαινόλη Α (BPA) στο 80% των δειγμάτων!
Δεδομένου ότι η EFSA μείωσε την ανεκτή ημερήσια δόση BPA κατά 20.000 θα περίμενε κανείς αντίστοιχη μείωση της οριακής τιμής. Ωστόσο, σύμφωνα με το Γραφείο Ελέγχου Τροφίμων και Υγείας Βάδης Βυρτεμβέργης αυτό δεν ήταν δυνατό να παρακολουθηθεί επειδή τέτοιες μικρές συγκεντρώσεις δεν μπορούν να μετρηθούν τακτικά, ακόμη και με τις πιο σύγχρονες αναλυτικές συσκευές. Επομένως, υπάρχει γενική απαγόρευση χρήσης.
Για τη μελλοντική προοπτική, έχουν μετρηθεί όλα τα δείγματα που είναι πάνω από το όριο ανίχνευσης ως μολυσμένα. Ανάλογα με τον τύπο του φαγητού, αυτό είναι μεταξύ 2 και 6 μg/kg. Αυτό σημαίνει ότι εάν η απαγόρευση BPA ήταν ήδη σε ισχύ, τουλάχιστον το ποσοστό των δειγμάτων που περιγράφονται στο Σχ. 1 με την μπλε καμπύλη θα ήταν προβληματικό, δηλαδή μεταξύ 30 και 88% των κονσερβών.
Υπάρχουν κονσέρβες χωρίς BPA;
Η αποφυγή της ελεύθερα απαντώμενης δισφαινόλης είναι τεχνολογικά δυνατή εντός ορισμένων ορίων. Ωστόσο, στις περισσότερες από αυτές τις περιπτώσεις βρέθηκαν άλλα παράγωγα BPA, όπως προϊόντα υδρόλυσης BADGE ή κυκλο-δι -BADGE . Δεδομένου ότι δεν είναι ακόμη σαφές εάν αυτά τα παράγωγα μπορούν ακόμα να απελευθερώσουν BPA στο σώμα, το BADGE θα πρέπει επίσης να είναι ταμπού για την επικάλυψη δοχείων μικρότερων από 250 λίτρα. Μεσοπρόθεσμα θα εξαφανιστούν από την αγορά και αυτά τα κουτάκια, δηλαδή συνολικά 2 στα 3 δοχεία που κυκλοφορούν σήμερα.
Εναλλακτικά συστήματα επίστρωσης που δεν περιέχουν καθόλου δισφαινόλες είναι διαθέσιμα εδώ και χρόνια. Αυτά τα νέα συστήματα επίστρωσης θα κατακτήσουν την αγορά στο μέλλον. Εκτός από το ερώτημα εάν πληρούνται όλες οι τεχνολογικές απαιτήσεις, το κύριο ζήτημα είναι αν θα είναι κι αυτά ασφαλή για την υγεία. Ως εκ τούτου, είναι απαραίτητη η συλλογή δεδομένων και η επακόλουθη τοξικολογική αξιολόγηση από την EFSA.
