Από την εμφάνιση της στα τέλη του 19 αιώνα η τορπίλη άλλαξε τα δεδομένα του κατά θάλασσα αγώνα. Ο συνδυασμός της με το υποβρύχιο, το απόλυτο όπλο αιφνιδιασμού, επαύξησε την αποτελεσματικότητα της και την σημασία της. Το Π.Ν υπήρξε πρωτοπόρο στην χρήση υποβρυχίων με την πρώτη καταγεγραμμένη-αν και ανεπιτυχή-τορπιλική επίθεση από υποβρύχιο στην ιστορία. Σήμερα και μετά την ιστορική εμπειρία του Α’ και Β’ ΠΠ έχει καταδειχθεί τόσο η αξία του υποβρυχίου ως όπλου κρούσης και θαλάσσιας άρνησης, όσο και η ανάγκη εξοπλισμού του με σύγχρονες και αποτελεσματικές τορπίλες.Tο Π.Ν βρίσκεται σήμερα στη φάση διεύρυνσης αγοράς νέων τορπιλών των 533 mm για τα υποβρύχια του Τύπου 214.
Το Π.Ν χρησιμοποιεί από τα υποβρύχια του σήμερα τους εξής τύπους τορπιλών :την γερμανικής κατασκευής SST-4 κατά στόχων επιφανείας, την αμερικανικής κατασκευής Mk37 εμπλοκή εχθρικών υποβρυχίων και την διπλού ρόλου, ικανή για χρήση τόσο εναντίον σκαφών επιφανείας όσο και εναντίον υποβρυχίων, γερμανικής κατασκευής SUT. Ωστόσο η ένταξη σε υπηρεσία των υποβρυχίων τύπου 214 απαιτεί την προμήθεια νέων τορπιλών για τον εξοπλισμό τους. Είναι βέβαια δυνατή η χρησιμοποίηση του αποθέματος των υπάρχοντών τορπιλών αλλά αυτή η λύση ενέχει δύο σοβαρά μειονεκτήματα: Πρώτον, έτσι μειώνεται αναλογικά το συνολικό απόθεμα τορπιλών για χρήση από τα παλιότερα υποβρύχια και δεύτερον δεν αξιοποιούνται πλήρως οι πραγματικά εντυπωσιακές δυνατότητες των υποβρυχίων κλάσης “ΠΑΠΑΝΙΚΟΛΗΣ”.
DM2A4
Η DM2A4 Seehecht της STN Atlas αποτελεί την εξέλιξη της πετυχημένης τορπίλης DM2A3 της ίδιας εταιρείας.Πρόκειται για τορπίλη ενσύρματης καθοδήγησης των 21 in(533 mm) διπλού ρόλου(εμπλοκής σκαφών επιφανείας και υποβρυχίων), καθοδηγούμενη από συνδυασμό οπτικής ίνας, ενεργού και παθητικού σόναρ, παρακολούθησης των απόνερων του πλοίου και μαγνητικού πυροσωλήνα. Προωθείται από ηλεκτροκινητήρα με ενέργεια που παρέχεται από ηλεκτρικούς συσσωρευτές. Φέρει κεφαλή 250 κιλών υψηλής εκρηκτικότητας με ισοδύναμη ισχύ 460 κιλών ΤΝΤ, ενώ ανάλογα με την έκδοση είναι ικανή για επίτευξη μέγιστης ταχύτητας της τάξης των 50 κόμβων και εμβέλεια 50 χιλιομέτρων. Στην έκδοση mod 44 έχει συνολικό μήκος 6,6 μέτρα ενώ ανάλογα με τον αριθμός των modules των ηλεκτρικών συσσωρευτών που φέρει μεταβάλλεται ανάλογα και το μήκος της. Η τορπίλη διατίθεται σε 4 εκδόσεις, τις mod41,mod42,mod43,mod44 με ένα, δύο, τρία, τέσσερα σύνολα ηλεκτρικών συσσωρευτών αντίστοιχα. Υπάρχει και μια έκδοση με ένα σύνολο ηλεκτρικού συσσωρευτή με μόνο “wake homing” ικανότητα, δηλαδή προσανατολισμού ακολουθώντας τα απόνερα του πλοίου και προορίζεται κυρίως για προσβολή εμπορικών σκαφών. Εντυπωσιακή είναι η δυνατότητα μετατροπής της τορπίλης σε Μη Επανδρωμένο Υποβρύχιο όχημα(UUV) με την αφαίρεση του αισθητήρα σόναρ, της πολεμικής κεφαλής και τριών συνόλων ηλεκτρικών συσσωρευτών.
Η ενσύρματη καθοδήγηση της τορπίλης επιτρέπει ανταλλαγή δεδομένων ανάμεσα στους αισθητήρες της και σε αυτούς του υποβρυχίου μέσω του Κέντρο Διαχείρισης Μάχης του τελευταίου. Σε περίπτωση αποκοπής του καλωδίου της οπτικής ίνας η τορπίλη διαθέτει δυνατότητα αυτόνομης συνέχισης εμπλοκής του στόχου. Η τορπίλη έχει επιλεγεί από τα ναυτικά της Γερμανίας(για τον εξοπλισμό των υποβρυχίων τύπου 212),του Πακιστάν (για τον εξοπλισμό των υποβρυχίων τύπου Agosta 90B) και της Ισπανίας(για τον εξοπλισμό των υποβρυχίων τύπου Scorpene). Τον Μάρτιο του 2012 η κατασκευάστρια εταιρεία παρουσίασε μια έκδοση εκτεταμένη εμβέλειας της τορπίλης, την SeaHake mod4 ER (Extended Range) με εμβέλεια το εξωπραγματικό νούμερο των 140 χιλιομέτρων(!) θέτοντας έτσι νέα πρότυπα για την ανάπτυξη και κατασκευή αλλά και επιχειρησιακή χρήση ανάλογων όπλων. Η τορπίλη μπορεί να βληθεί εκτός από υποβρύχια, από σκάφη καθώς επίσης και από ειδικές πλατφόρμες, κινητές ή μη, επί ξηράς. Μεγάλο πλεονέκτημα της DM2A4 είναι το γεγονός πως είναι ήδη πιστοποιημένο στο ΚΔΜ των υποβρυχίων τύπου 214 και έτσι δεν απαιτούνται ιδιαίτερα έξοδα για την τοποθέτηση της επί των σκαφών.
Blackshark
Η τορπίλη Blackshark,επίσης γνωστή ως IF21,της WASS είναι η έτερη βασική υποψηφιότητα για το πρόγραμμα απόκτησης νέων τορπιλών των 533 mm για τα υποβρύχια Τύπου 214.Είναι τορπίλη ενσύρματης καθοδήγησης, ενσωματώνοντας ένα προωστικό σύστημα εξαιρετικά χαμηλού θορύβου με τη χρήση ηλεκτρικών συσσωρευτών, με εμβέλεια 22 χιλιομέτρων με ταχύτητα 52 κόμβων και 75-90 χιλιομέτρων με ταχύτητα 12 κόμβων. Φέρει κεφαλή υψηλής εκρηκτικότητας ενώ έχει συνολικό μήκος 6.3 μέτρα. Εκτός της ενσύρματης, μέσω οπτικής ίνας, καθοδήγησης, η τορπίλη διαθέτει ικανότητα αυτόνομης καθοδήγησης προς τον στόχο με τη χρήση ενός εξαιρετικά σύγχρονης τεχνολογίας σόναρ, ενεργού και παθητικού, διαθέτοντας ταυτόχρονα δυνατότητα πολλαπλής εμπλοκής στόχων και προηγμένα χαρακτηριστικά αντι-αντιμέτρων. Έχει ικανότητα εμπλοκής, τόσο υποβρύχιων στόχων όσο και στόχων επιφανείας και μπορεί να εκτοξευτεί από τον τορπιλοσωλήνα,τόσο με τη χρήση της μεθόδου “swim-out” με τον τορπιλοσωλήνα πληρωμένο με νερό,όσο και με τη χρήση της μεθόδου “push-out”.Η τορπίλη μπορεί να βληθεί σε εξαιρετικά ρηχά νερά ή ακόμα και από υποβρύχια επικαθήμενα στον πυθμένα της θάλασσας. Σύμφωνα με τον ιστιότοπο της DCNS “πρόκειται για ένα επιθετικό υποβρύχιο μη επανδρωμένο σύστημα παρά για συμβατική τορπίλη” λόγω της προηγμένης τεχνολογίας που ενσωματώνει και την κατατάσσει στην κορυφή της λίστας παρόμοιων συστημάτων. Η τορπίλη έχει επιλεγεί από το ναυτικό της Χιλής για τον εξοπλισμό των υποβρυχίων τύπου S80 Scorpene που διαθέτει. Βασικό της μειονέκτημα στη συμμετοχή της στον ελληνικό διαγωνισμό είναι η έλλειψη πιστοποίησης στο ΚΔΜ των υποβρυχίων Τύπου 214, διαδικασία που συνεπάγεται επιπλέον έξοδα και ενέχει αυξημένο τεχνολογικό ρίσκο.
Spearfish
Η Βρετανικής κατασκευής Spearfish θα μπορούσε να είναι ένας ακόμα δυνητικός υποψήφιος για το πρόγραμμα νέων τορπιλών του Π.Ν.Λέμε <<θα μπορούσε>> γιατί έχει σταματήσει να παράγεται από το 2003 και είναι άγνωστη η εμπορική του διαθεσιμότητα από την κατασκευάστρια εταιρεία.Η τορπίλη αναπτύχθηκε για να αντικαταστήσει την αναξιόπιστη Tigerfish του Βρετανικού ναυτικού την οποία είχε αποκτήσει και το Τουρκικό ναυτικό μη μένοντας καθόλου ευχαριστημένο από την απόδοση της. Είναι τορπίλη ενσύρματης καθοδήγησης με αισθητήρα παθητικού και ενεργού σόναρ προορισμένη για δράση τόσο κατά υποβρυχίων όσο και κατά σκαφών επιφανείας .Πρωθείται από τον αεροστροβιλοκινητήρα Hamilton Sundstrand 21TP04 συζευγμένο με υδροπροωθητήρα που της προσδίδει την ασυνήθιστα υψηλή ταχύτητα των 80 κόμβων για μικρές αποστάσεις. Η ανάπτυξη της τορπίλης άρχισε την δεκαετία του ’70 για την αντιμετώπιση της απειλής που πρόβαλλαν τα νέα και υπό ανάπτυξη τότε Σοβιετικά υποβρύχια και ειδικά αυτά της κλάσης Alfa που ήταν ικανά για την ανάπτυξη μεγάλων ταχυτήτων της τάξης των 41 κόμβων σε κατάδυση .
Το συνολικό μήκος του όπλου είναι 7 μέτρα, το βάρος 1850 κιλά και το βάρος της πολεμικής κεφαλής τα 300 κιλά. Η μέγιστη εμβέλεια είναι τα 54 χιλιόμετρα σε διαμόρφωση χαμηλής ταχύτητας και τα 23 χιλιόμετρα σε διαμόρφωση υψηλής ταχύτητας. Η υψηλής εκρηκτικότητας πολεμική κεφαλή χρησιμοποιείται είτε σε συνδυασμό με πυροσωλήνα επαφής είτε με τη χρήση ακουστικού πυροσωλήνα προσέγγισης για έκρηξη ιδανικά κάτω από την γάστρα του πλοίου. Ένας εξελιγμένος μικροεπεξεργαστής επιτρέπει την τορπίλη να εκτελεί αυτόνομες τακτικές αποφάσεις κατά τη διάρκεια της εμπλοκής. Η παραγωγή του όπλου ξεκίνησε το 1988 και οι παραδόσεις στο Βρετανικό ναυτικό ολοκληρώθηκαν το 2003. Όπως προαναφέρθηκε τορπίλη δεν βρίσκεται πλέον σε παραγωγή και έτσι δεν είναι γνωστό κατά πόσον μπορεί να προσφερθεί στο Πολεμικό Ναυτικό.
Mk 48 ADCAP
Τελευταίος υποψήφιος στο πρόγραμμα απόκτησης τορπιλών των 533 mm για το ΠΝ η αμερικανικής κατασκευής της Hughes Aircraft τορπίλη ΜΚ 48 στην προηγμένη της μορφή Αυξημένης Ικανότητας(ADCAP).Η αρχική έκδοση τέθηκε σε υπηρεσία το 1972 με την έκδοση ADCAP να μπαίνει σε υπηρεσία το 1988 και την πλέον εξελιγμένη έκδοση CBASS να παρουσιάζεται το 2008.Το σημείο διαφοροποίησης της τορπίλης σε σχέση με άλλες αφορά το προωστικό της σύστημα που βασίζεται σε εμβολοφόρο κινητήρα εσωτερικής καύσης που τροφοδοτείται από καύσιμο Otto II. Είναι τορπίλη ενσύρματης καθοδήγησης ,με ικανότητα ωστόσο αυτόνομης καθοδήγησης σε περίπτωση απώλειας του καλωδίου καθοδήγησης χάρη στη χρήση αισθητήρων παθητικού και ενεργού σόναρ προορισμένων να εκτελούν αυτόνομες διαδικασίες αναζήτησης, και εμπλοκής του στόχου ενώ διαθέτει ικανότητα επανεμπλοκής του στόχου σε περίπτωση αστοχίας .Η τορπίλη είναι ρυθμισμένη να εκρήγνυται κάτω από την γάστρα του σκάφους ,μεγιστοποιώντας τα καταστροφικά αποτελέσματα βασιζόμενη στο φαινόμενο της διάρρηξης της φυσικής και υλικής ακεραιότητας του σκάφους. Για τον σκοπό αυτό διαθέτει πολεμική κεφαλή 295 κιλών συζευγμένη με πυροσωλήνα προσέγγισης ενώ την καταστρεπτικότητα του όπλου αυξάνει η ανάφλεξη και πυροδότηση του μη χρησιμοποιημένου καυσίμου. Το μήκος του όπλου είναι 5,79 μέτρα ενώ το συνολικό βάρος φθάνει τα 1676 κιλά. Η εμβέλεια φθάνει τα 38 χιλιόμετρα με ταχύτητα 55 κόμβων και τα 50 με ταχύτητα τους 40 κόμβους. Η αναβάθμιση της τορπίλης σε επίπεδο ADCAP αποτελούσε απάντηση στην εμφάνιση των Σοβιετικών υποβρυχίων κλάσης Alfa και στην απειλή που αυτή συνιστούσε για τις ΝΑΤΟϊκές ναυτικές δυνάμεις. Εκτός από το Αμερικανικό ναυτικό η τορπίλη έχει αποκτηθεί από τις ναυτικές δυνάμεις της Βραζιλίας, της Αυστραλίας, του Καναδά και της Ολλανδίας για τον εξοπλισμό των υποβρυχίων τους. Βασικό της μειονέκτημα, το προωστήριο σκεύος της, που ναι μεν της προσδίδει μεγαλύτερη ταχύτητα από την άλλη όμως αυξάνει το κίνδυνο ατυχήματος και πρόκλησης ζημιών επί του υποβρυχίου. Αυτός άλλωστε είναι και ο λόγος που το Π.Ν παραδοσιακά προτιμά τις τορπίλες που βασίζονται σε ηλεκτρική πρόωση.
Επιχειρησιακή χρήση
Να πούμε και λίγα λόγια για την επιχειρησιακή χρήση των σύγχρονων τορπιλών. Ο παραδοσιακότερος, συνηθέστερος και πλέον πετυχημένος τρόπος χρησιμοποίησης του οπλοστασίου τορπιλών ενός υποβρυχίου, είναι αυτό να καταφέρει, εκμεταλλευόμενο τα εγγενή χαρακτηριστικά χαμηλής παρατηρησιμότητας, να βρεθεί αθέατο σε κοντινή απόσταση από το πλοίο-στόχο και να εκτοξεύσει τις τορπίλες του στη διαμόρφωση υψηλής ταχύτητας. Της προσβολής θα ακολουθήσουν βίαιοι ελιγμοί διαφυγής χρησιμοποιώντας την μέγιστη ταχύτητα ώστε να βρεθεί εκτός του βεληνεκούς των όπλων τόσο του πλοίου στόχου σε περίπτωση που αυτό κατορθώσει να βγει αλώβητο από την επίθεση, όσο και τυχόν συνοδεύοντων εχθρικών σκαφών.
Εναλλακτικά υπάρχει η δυνατότητα εκτόξευσης της(ων) τορπίλης(ων) από μεγαλύτερη απόσταση στην διαμόρφωση χαμηλής ταχύτητας .Αυτός όμως ο τρόπος, αν και προσφέρει μεγαλύτερη ασφάλεια στο υποβρύχιο καθώς το θέτει εξ’ αρχής εκτός του μέγιστου βεληνεκούς των εχθρικών όπλων, προσφέρει επίσης και μεγαλύτερη δυνατότητα στον εχθρικό στόχο να διαφύγει ελισσόμενος πιθανώς και με τη χρήση αντιμέτρων κατά τορπιλών. Οι σύγχρονες τορπίλες διαθέτουν την δυνατότητα να προσεγγίζουν έναν στόχο με χαμηλή ταχύτητα και να αυξάνουν ταχύτητα στην τερματική φάση προσβολής μεγιστοποιώντας τις πιθανότητες επιφοράς πλήγματος επί του στόχου.
Κρίσιμης σημασίας σε κάθς περίπτωση είναι η χαμηλή ηχητική υπογραφή της τορπίλης ώστε να παραμείνει το δυνατόν ανεντόπιστη από τα εχθρικά ακουστικά συστήματα και να τεθούν οι προϋποθέσεις αιφνιδιαστικής προσβολής του στόχου. Σ’αυτόν τον τομέα οι ηλεκτροκίνητες τορπίλες, αν και κατά κανόνα αναπτύσσουν μικρότερη ταχύτητα, υπερέχουν των τορπιλών με προωστικό σύστημα εσωτερικής καύσης, καθώς διαθέτουν χαμηλότερο ηχητικό ίχνος.
Περίπου ανάλογα ισχύουν και στον τομέα της χρήσης τορπιλών σε ανθυποβρυχιακό αγώνα, υλοποιώντας το δόγμα “υποβρυχίου εναντίον υποβρυχίου” με τη διαφορά πως εδώ ο αγώνας διεξάγεται ουσιαστικά σε τρεις διαστάσεις. Εδώ σημασία παίζει τόσο η ευελιξία της τορπίλης ώστε να αντιμετωπιστούν πιθανοί ελιγμοί διαφυγής του στόχου σε περίπτωση που αυτός αντιληφθεί την επίθεση όσο οι ικανότητες αντι-αντιμέτρων της τορπίλης καθώς τα σύγχρονα υποβρύχια εξοπλίζονται πλέον με αντίμετρα κατά τορπιλών ακολουθώντας το παράδειγμα των πλοίων επιφανείας.
Αντί επιλόγου
Ο υποβρύχιος στόλος του Π.Ν βρίσκεται αυτήν την περίοδο σε κρίσιμη καμπή. Οι καθυστερήσεις και τεχνικά προβλήματα στην παραλαβή νέου υλικού σε συνδυασμό με την απαξίωση και αριθμητική απομείωση του ήδη υπάρχοντος στόλου δημιουργούν δυσοίωνες προβλέψεις για το μέλλον του ελληνικού υποβρύχιου στόλου. Καθήκον της πολιτικής και στρατιωτικής ηγεσίας είναι να δώσει λύση στα χρονίζοντα προβλήματα με τη χρήση όπου είναι δυνατόν διαδικασιών εξπρές. Ένα από αυτά τα προβλήματα είναι και αυτό της προμήθειας νέων τορπιλών για τα υποβρύχια Τύπου 214 .Είναι κρίμα τα εκατοντάδες εκατομμύρια ευρώ που έχουν πληρώσει οι Έλληνες φορολογούμενοι να παραμένουν μερικώς αναξιοποίητα λόγω της μη διάθεσης πραγματικά σύγχρονων τορπιλών για τα σύγχρονα υποβρύχια του στόλου. Ας δώσει επιτέλους η ηγεσία στους σιωπηλούς κυνηγούς του Αιγαίου αυτό που επιθυμούν διακαώς: Νέα “καμάκια” για τα όπλα τους!
