Όλοι συμφωνούν ότι η μείωση των πλαστικών απορριμμάτων είναι μια θετική εξέλιξη για τον πλανήτη μας. Στο τέλος της ζωής τους, τα πλαστικά εξακολουθούν να αποτελούν έναν πολύ πολύτιμο πόρο.
Η ανακύκλωση της συσκευασίας τροφίμων στην ίδια συσκευασία (κλειστός κύκλος) είναι δύσκολη. Οι νέες συσκευασίες που παράγονται πρέπει, δικαιολογημένα, να πληρούν αυστηρές απαιτήσεις για την ασφάλεια των τροφίμων. Ωστόσο, το ανακυκλωμένο πλαστικό περιέχει συχνά μυριάδες ανεπιθύμητες ουσίες.
Στο κλειστό κύκλο ανακύκλωσης, τα πλαστικά απόβλητα συλλέγονται από τους καταναλωτές. Στη συνέχεια ανακυκλώνεται το πλαστικό και παράγονται νέα προϊόντα. Το πλαστικό ολοκληρώνει τον κύκλο του και δεν επηρεάζει αρνητικά το περιβάλλον. Η ανακύκλωση κλειστού κύκλου διατηρεί τους φυσικούς πόρους, ελαχιστοποιεί τον κίνδυνο για τα φυτά και την άγρια ζωή και επίσης μειώνει τη ρύπανση και εξοικονομεί χώρο για υγειονομική ταφή.
Μέχρι σήμερα, αυτό ήταν σχεδόν αδύνατο για τους ειδικούς σε θέματα ασφάλειας τροφίμων να εντοπίσουν αυτές τις ουσίες και να αξιολογήσουν την ασφάλεια των τροφίμων.
Για να αλλάξει αυτό, ερευνητές από το Πανεπιστήμιο του Wageningen της Ολλανδίας χαρτογράφησαν τη διαδρομή της συσκευασίας, από την παραγωγή έως την ανακύκλωση και εξέτασαν τη μόλυνση στη συσκευασία σε κάθε βήμα της αλυσίδας αξίας.
Το ταξίδι του μπουκαλιού γάλακτος
«Για να διερευνήσουμε σε ποιο σημείο της διαδικασίας ανακύκλωσης εισέρχονται ανεπιθύμητες ουσίες στο υλικό συσκευασίας, εξετάσαμε πλαστικά μπουκάλια γάλακτος (HDPE)», λέει ο ερευνητής Ulphard Thoden van Velzen.
«Ένα πλαστικό μπουκάλι γάλακτος συναντά διαφορετικά περιβάλλοντα κατά τη διάρκεια της ζωής του: Την παραγωγή, τη διατήρηση στο σούπερ μάρκετ και φυσικά την παραμονή του στον καταναλωτή. Μετά από αυτό, απορρίπτεται μαζί με τα πλαστικά απόβλητα και συλλέγεται από τη διαχείριση αποβλήτων. Στην Ολλανδία το μπουκάλι στη συνέχεια μεταφέρεται πρώτα σε ένα σταθμό διασταύρωσης και από εκεί σε μια εγκατάσταση διαλογής. Τέλος, παίρνει το δρόμο του προς την εταιρεία ανακύκλωσης για να μετατραπεί σε ανακυκλωμένο πλαστικό».
Το μυστήριο των ρύπων
Σε κάθε σημείο της αλυσίδας, ο Thoden van Velzen και η ομάδα του έλαβαν δείγματα από μπουκάλια γάλακτος για να διερευνήσουν την παρουσία μολυσματικών ουσιών. «Στα περισσότερα σημεία της αλυσίδας αξίας, βρήκαμε τις ουσίες που περιμέναμε» ανέφερε ο Thoden van Velzen. Ωστόσο, υπήρχαν δύο ανωμαλίες : Κατά την είσοδο στην εγκατάσταση διαλογής και κατά την έξοδο.
«Οι φιάλες που φτάνουν στην εγκατάσταση διαλογής περιέχουν πολύ μικρές ποσότητες πρόσθετων ουσιών που προέρχονται από το καπάκι και την ετικέτα της φιάλης. Δεν το περιμέναμε αυτό». Αλλά αυτό δεν ήταν καν το πιο εκπληκτικό αποτέλεσμα. Όταν εξέτασαν τις φιάλες που ελήφθησαν από το τέλος της διαδικασίας διαλογής, έμειναν άναυδοι. «Σε σύγκριση με τα άλλα σημεία ανάλυσης, ξαφνικά είδαμε ένα φορτίο διαφορετικών ουσιών εδώ. Κάθε φορά που εξετάζαμε ένα άλλο μπουκάλι, βρίσκαμε νέους τύπους μολυσματικών ουσιών. Μείναμε άναυδοι».
Η πρέσα δεμάτων
Ποια αποδείχθηκε ότι ήταν η αιτία αυτής της μυστηριώδους μόλυνσης; Η πρέσα δεμάτων. «Στο τέλος της διαδικασίας διαλογής υπάρχει ένα μηχάνημα που συμπιέζει όλους τους τύπους διαλεγμένων πλαστικών (PE) μαζί. Αυτό γίνεται ένας κύβος συμπιεσμένης συσκευασίας που μπορεί εύκολα να μεταφερθεί στο επόμενο βήμα, στην εταιρεία ανακύκλωσης», λέει ο Thoden van Velzen. «Όλα τα πλαστικά PE συγκεντρώνονται μαζί: Μπουκάλια απορρυπαντικών, σαμπουάν, καθαριστικών τουαλέτας, ό,τι θέλετε. Και φυσικά κανένα από αυτά δεν είναι εντελώς άδειο και καθαρό. Λόγω της συμπίεσης, τα υπολείμματα συμπιέζονται και στάζουν πάνω στις γειτονικές συσκευασίες, όπως τα μπουκάλια γάλακτος. Από εκεί προέρχεται η μεγάλη ποσότητα και κυρίως η μεγάλη ποικιλία των ρύπων».
Στο δρόμο για την ασφαλή ανακύκλωση
«Τώρα που εντοπίσαμε το σημείο στην αλυσίδα αξίας της ανακύκλωσης που δημιουργεί τη μεγαλύτερη μόλυνση και μας εμποδίζει από την ανακύκλωση συσκευασιών σε κλειστό κύκλο, μπορούμε να κάνουμε κάτι γι’ αυτό.» Ποιες λύσεις προτείνει ο ερευνητής; «Στην πορεία προς μια πιο κυκλική οικονομία, θα πρέπει σε κάθε περίπτωση να αποτρέψουμε τη μετανάστευση χημικών ουσιών από το καπάκι και την ετικέτα στο μπουκάλι. Επομένως, αυτό πρέπει να λαμβάνεται υπόψη κατά τη διαδικασία σχεδιασμού, για παράδειγμα με τη χρήση διαφορετικού τύπου μελάνης για την εκτύπωση των ετικετών».
«Επιπλέον, θα πρέπει να είμαστε σε θέση να ταξινομούμε ξεχωριστά αυτού του είδους τις φιάλες και να τις συμπιέζουμε σε ξεχωριστά δέματα, ώστε οι συσκευασίες αυτές να έρχονται ελάχιστα σε επαφή με άλλες συσκευασίες. Με αυτόν τον τρόπο μπορούμε να παράγουμε πολύ υψηλότερης ποιότητας ανακυκλωμένο υλικό».
«Μόνο ο χρόνος θα δείξει αν η ποιότητα είναι πραγματικά αρκετά υψηλή ώστε να εγκριθεί για χρήση σε συσκευασίες τροφίμων. Η διαδικασία μπορεί να διευκολυνθεί, για παράδειγμα, με την τυποποίηση των συσκευασιών: μεγαλύτερες ποσότητες συσκευασιών κατασκευασμένες από τον ίδιο ακριβώς τύπο πλαστικού και με λιγότερα διασπαστικά συστατικά. Τώρα που έχουμε εντοπίσει το κύριο σημείο μόλυνσης στην αλυσίδα, μπορούμε να δημιουργήσουμε στοχευμένες λύσεις».