Το σχέδιο της EFSA σχετικά με τη χρήση NAM για τη διερεύνηση της ανοσοτοξικότητας των “Για πάντα χημικών”.
Οι υπερφθοριωμένες ουσίες (PFAS) είναι μια κατηγορία συνθετικών χημικών ουσιών που χρησιμοποιούνται ευρέως στη βιομηχανία, στην οποία εκτίθενται και οι άνθρωποι και τα οικοσυστήματα. Επιδημιολογικές μελέτες έχουν δείξει ότι το PFAS μπορεί να προκαλέσει ανοσοκαταστολή, αυξημένο κίνδυνο λοιμώξεων και μειωμένη ανταπόκριση στον εμβολιασμό, ενώ ο υποκείμενος μηχανισμός δράσης του εξακολουθεί να παραμένει ασαφής. Η οικογένεια PFAS αποτελείται από χιλιάδες ενώσεις με διαφορετικές και μοναδικές φυσικές, χημικές, μοίρες και ιδιότητες μεταφοράς, πολλές από τις οποίες δεν είναι πλήρως κατανοητές. Λόγω τους επιφανειοδραστικής φύσης, τα PFAS συμπεριφέρονται διαφορετικά σε σύγκριση με άλλες χημικές ουσίες, καθώς δεν είναι βιοδιασπώμενο στο περιβάλλον.
Έρευνα που δημοσιεύτηκε στο Science of The Total Environment, τον Ιούλιο του 2024 που είχε στόχο τον εντοπισμό των τροφίμων που περιέχουν υψηλότερα επίπεδα PFAS, διαπίστωσε ότι οι άνθρωποι που τρώνε περισσότερο λευκό ρύζι, καφέ, αυγά και θαλασσινά συνήθως παρουσίαζαν περισσότερες τοξικές χημικές ουσίες στο πλάσμα και το μητρικό γάλα τους. Ταυτόχρονα πολλές χώρες έχουν βρει μετά από αναλύσεις PFAS στο πόσιμο νερό. PFAS έχουν βρεθεί επίσης και σε επιτραπέζια οικιακά σκεύη μίας χρήσης.
Στόχος νέου έργου της EFSA, ήταν να καλυφθούν ορισμένα από τα κενά δεδομένων που εντοπίστηκαν στη γνώμη της EFSA του 2020, με τη χρήση νέων μεθοδολογιών προσέγγισης (NAM). Ειδικότερα, οι εμπειρογνόμνες της Ευρωπαϊκής Αρχής Ασφάλειας Τροφίμων, συγκέντρωσαν πληροφορίες σχετικά με τον τρόπο δράσης για τις επιδράσεις ανοσοκαταστολής που παρατηρούνται σε επιδημιολογικές μελέτες (δηλ. μείωση της αποτελεσματικότητας του εμβολιασμού και πιθανή αύξηση της ευαισθησίας σε μολυσματικές ασθένειες) και στην αντιμετώπιση της ανοσοτοξικότητας του PFAS εκτός των PFOS και PFOA (PFNA και PFHxS), συμπεριλαμβανομένης της αξιολόγησης ενός πιθανού κοινού τρόπου δράσης και στην παροχή πληροφοριών σχετικά με τις σχετικές δυνατότητες του PFAS.
Είναι καλά τεκμηριωμένο τόσο από επιδημιολογικές όσο και από πειραματικές μελέτες σε ζώα ότι τα PFAS είναι ανοσοτοξικά (κυρίως ανοσοκατασταλτικά), επηρεάζοντας τόσο τα κυτταρικά όσο και την ανοσία. Τα αυξημένα επίπεδα PFAS στο αίμα σχετίζονται με χαμηλότερες αποκρίσεις αντισωμάτων στους εμβολιασμούς στα παιδιά και σε ενήλικες. Η μειωμένη απόκριση σε εμβολιασμό, επιλέχθηκε ως κρίσιμο καταληκτικό σημείο από την EFSA για τον καθορισμό του ανεκτού εβδομαδιαίου ορίου πρόσληψης από τη συνδυασμένη έκθεση σε PFOA, PFNA, PFHxS και PFOS. Επιπλέον, ορισμένες μελέτες, έχουν αναφέρει συσχέτιση μεταξύ των επιπέδων PFAS στ οσώμα και χαμηλότερη αντίσταση σε ασθένειες ή αυξημένο κίνδυνο λοιμώξεων. Μια σχέση μεταξύ υψηλότερων επιπέδων PFAS και αυξημένου κινδύνου άσθματος καθώς αύξηση στις εφηβικές τροφικές αλλεργίες έχουν επίσης διαπιστωθεί επιστημονικά.
Σε πειραματόζωα, οι αναφερόμενες επιδράσεις του PFAS περιλαμβάνουν μεταξύ άλλων αρνητικές επιπτώσεις στη σπλήνα, αλλοιωμένη παραγωγή κυτοκινών, μειωμένη παραγωγή ειδικών αντισωμάτων, και μειωμένη επιβίωση μετά από μόλυνση από γρίπη. Το 2020 η EFSA έκανε ορισμένες συστάσεις σχετικά με τα εντοπισμένα κενά δεδομένων για την ανοσοτοξικότητα των PFAS, συμπεριλαμβανομένης της ανάγκης διεξαγωγής μελετών για τον χαρακτηρισμό του τρόπου δράσης της ανοσοτοξικότητας του PFAS.
Για την επίτευξη αυτών των στόχων, αναπτύχθηκε μια ολοκληρωμένη στρατηγική δοκιμών (ITS) που αποτελείται από μεθόδους in vitro και in silico. Οι επιδράσεις του PFAS διερευνήθηκαν με τη χρήση στοχευόμενων ανοσοποιητικών ανθρώπινων κυττάρων in vitro μοντέλων, κατάλληλα για την αξιολόγηση των σχετικών ανοσοτοξικών παραμέτρων που παρατηρήθηκαν σε επιδημιολογικές μελέτες (δηλαδή μειωμένη παραγωγή αντισωμάτων). Τα αποτελέσματα που προέκυψαν υποστηρίζουν πλήρως τα στοιχεία από τις επιδημιολογικές μελέτες σε ανθρώπους. Η χρήση μοντέλων in silico επέτρεψε την εξαγωγή μιας αποδεκτής ημερήσιας πρόσληψης η οποία βρέθηκε να βρίσκεται εντός του ίδιου εύρους με την πραγματική τιμή που καθορίζεται στη γνώμη της EFSA για το 2020 και την πρόβλεψη της ανταπόκρισης στη μείωση του εμβολιασμού.
Για να διαβάσετε ολόκληρη την έρευνα της EFSA για τις επιπτώσεις των “Για πάντα χημικών” πατήστε ΕΔΩ.
Συνολικά, τα αποτελέσματα δείχνουν ξεκάθαρα ότι τα PFAS μπορεί να επηρεάσουν διαφορετικά κύτταρα και λειτουργίες του ανοσοποιητικού, συμπεριλαμβανομένης της ενεργοποίησης DC, του πολλαπλασιασμού και διαφοροποίησης των Τ κυττάρων, της ενεργοποίησης των Β κυττάρων και του αντισώματος παραγωγής, σε διάφορους βαθμούς.