Ερευνητές υποδεικνούν πως παρέμειναν μικρές ανιχνεύσιμες ποσότητες του ιού των πτηνών και μετά τη παστερίωση.
Η ποσότητα των μολυσματικών ιών της γρίπης H5N1 στο νωπό γάλα μειώθηκε γρήγορα με τη θερμική επεξεργασία σε εργαστηριακή έρευνα που διεξήγαγαν επιστήμονες του Εθνικού Ινστιτούτου Αλλεργιών και Λοιμωδών Νοσημάτων (NIAID), το οποίο ανήκει στα Εθνικά Ινστιτούτα Υγείας των ΗΠΑ.
Ωστόσο, μικρές, ανιχνεύσιμες ποσότητες μολυσματικού ιού παρέμειναν σε δείγματα νωπού γάλακτος με υψηλά επίπεδα ιού όταν υποβλήθηκαν σε επεξεργασία στους 72 βαθμούς Κελσίου για 15 δευτερόλεπτα, μία από τις συνήθεις μεθόδους παστερίωσης που χρησιμοποιούνται από τη γαλακτοβιομηχανία.
Οι συγγραφείς της μελέτης τονίζουν, ωστόσο, ότι τα ευρήματά τους αντικατοπτρίζουν πειραματικές συνθήκες σε εργαστηριακό περιβάλλον και δεν ταυτίζονται με τις βιομηχανικές διαδικασίες παστερίωσης νωπού γάλακτος μεγάλης κλίμακας. Τα ευρήματα δημοσιεύθηκαν στις 26 Ιουνίου στην ιατρική επιθεώρηση New England Journal of Medicine.
Στα τέλη Μαρτίου του 2024, αξιωματούχοι των Ηνωμένων Πολιτειών ανέφεραν ένα ξέσπασμα του ιού της γρίπης των πτηνών υψηλής παθογονικότητας που ονομάζεται HPAI H5N1 μεταξύ γαλακτοπαραγωγών αγελάδων στο Τέξας. Μέχρι σήμερα έχουν προσβληθεί 95 αγέλες βοοειδών σε 12 πολιτείες, ενώ τρεις ανθρώπινες μολύνσεις εντοπίστηκαν σε εργάτες αγροκτήματος με επιπεφυκίτιδα.
Αν και ο ιός δεν έχει μέχρι στιγμής δείξει γενετικά στοιχεία που να αποδεικνύουν ότι αποκτά την ικανότητα να μεταδίδεται από άνθρωπο σε άνθρωπο, οι αξιωματούχοι δημόσιας υγείας παρακολουθούν στενά την κατάσταση με τις αγελάδες γαλακτοπαραγωγής στο πλαίσιο των γενικότερων προσπαθειών ετοιμότητας για πανδημία.
Δεδομένων των περιορισμένων δεδομένων σχετικά με την ευαισθησία των ιών της γρίπης των πτηνών στις μεθόδους παστερίωσης που χρησιμοποιούνται από τη γαλακτοβιομηχανία, οι επιστήμονες στα εργαστήρια Rocky Mountain Laboratories του NIAID προσπάθησαν να ποσοτικοποιήσουν τη σταθερότητα του ιού H5N1 στο νωπό γάλα, όταν δοκιμάστηκε σε διαφορετικά χρονικά διαστήματα στους 63°C και στους 72°C, τις θερμοκρασίες που είναι πιο συνηθισμένες στις εμπορικές διαδικασίες παστερίωσης γαλακτοκομικών προϊόντων.
Οι επιστήμονες απομόνωσαν τον HPAI H5N1 από τους πνεύμονες ενός νεκρού λιονταριού του βουνού στη Μοντάνα. Στη συνέχεια, ανακάτεψαν αυτά τα απομονωμένα ιικά στελέχη με δείγματα ωμού, μη παστεριωμένου αγελαδινού γάλακτος και έκαναν θερμική επεξεργασία του γάλακτος στους 63°C και 72°C για διαφορετικά χρονικά διαστήματα. Στη συνέχεια, τα δείγματα καλλιεργήθηκαν σε κύτταρα και εξετάστηκαν για να διαπιστωθεί αν παρέμεινε ζωντανός ιός και αν ναι, πόσο.
Διαπίστωσαν ότι οι 63°C προκάλεσαν σημαντική μείωση (1010 φορές) στα επίπεδα μολυσματικού ιού H5N1 μέσα σε 2,5 λεπτά και σημειώνουν ότι η τυπική παστερίωση χύμα των 30 λεπτών θα εξάλειφε τον μολυσματικό ιό. Στους 72°C, παρατήρησαν μείωση (104 φορές) του μολυσματικού ιού μέσα σε πέντε δευτερόλεπτα, ωστόσο, ανιχνεύθηκαν πολύ μικρές ποσότητες μολυσματικού ιού μετά από έως και 20 δευτερόλεπτα θερμικής επεξεργασίας σε ένα από τα τρία δείγματα.
«Το εύρημα αυτό υποδεικνύει τη δυνατότητα μια σχετικά μικρή αλλά ανιχνεύσιμη ποσότητα του ιού H5N1 να παραμείνει μολυσματική στο γάλα μετά από 15 δευτερόλεπτα στους 72°C, εάν τα αρχικά επίπεδα του ιού ήταν αρκετά υψηλά», σημειώνουν οι συγγραφείς.
Οι επιστήμονες τονίζουν ότι οι μετρήσεις τους αντικατοπτρίζουν πειραματικές συνθήκες, θα πρέπει να αναπαραχθούν με άμεση μέτρηση μολυσμένου γάλακτος σε εμπορικό εξοπλισμό παστερίωσης και δεν θα πρέπει να χρησιμοποιηθούν για την εξαγωγή συμπερασμάτων σχετικά με την ασφάλεια της προσφοράς γάλακτος στις ΗΠΑ.
Επιπλέον, ένας περιορισμός της μελέτης τους ήταν η χρήση δειγμάτων νωπού γάλακτος που είχαν ενισχυθεί με τον ιό H5N1, ενώ το νωπό γάλα από αγελάδες που έχουν μολυνθεί από τη γρίπη H5N1 μπορεί να έχει διαφορετική σύνθεση ή να περιέχει ιό που σχετίζεται με τα κύτταρα και μπορεί να επηρεάσει τα αποτελέσματα της θερμότητας.
Οι συγγραφείς καταλήγουν στο συμπέρασμα ότι, αν και έχουν εμφανιστεί γαστρεντερικές λοιμώξεις με τον ιό HPAI H5N1 σε διάφορα είδη θηλαστικών, παραμένει άγνωστο αν η κατάποση ζωντανού H5N1 σε νωπό γάλα θα μπορούσε να προκαλέσει ασθένεια στους ανθρώπους.
Μέχρι σήμερα, η Αμερικανική Υπηρεσία Τροφίμων και Φαρμάκων καταλήγει στο συμπέρασμα ότι το σύνολο των στοιχείων εξακολουθεί να δείχνει ότι η προμήθεια γάλακτος στο εμπόριο είναι ασφαλής. Ενώ οι εργαστηριακές μελέτες σε πάγκους παρέχουν σημαντικές και χρήσιμες πληροφορίες, υπάρχουν περιορισμοί που θέτουν σε αμφισβήτηση τα συμπεράσματα για την πραγματική εμπορική επεξεργασία και παστερίωση.
Ο FDA διεξήγαγε μια αρχική έρευνα 297 γαλακτοκομικών προϊόντων λιανικής πώλησης που συλλέχθηκαν σε σημεία λιανικής πώλησης σε 17 πολιτείες και αντιπροσώπευαν προϊόντα που παράγονται σε 132 σημεία επεξεργασίας σε 38 πολιτείες.
Όλα τα δείγματα βρέθηκαν αρνητικά για βιώσιμο ιό. Τα αποτελέσματα αυτά υπογραμμίζουν την ευκαιρία διεξαγωγής πρόσθετων μελετών που αναπαράγουν πιστά τις συνθήκες του πραγματικού κόσμου. Ο FDA, σε συνεργασία με το USDA, διεξάγει μελέτες επικύρωσης της παστερίωσης – συμπεριλαμβανομένης της χρήσης ομογενοποιητή και παστεριωτή συνεχούς ροής. Πρόσθετα αποτελέσματα θα διατεθούν μόλις είναι διαθέσιμα.