Με πολλούς ανθρώπους να λαμβάνουν κουρκουμά σε συμπυκνωμένη μορφή συμπληρώματος, έχει εμφανιστεί μια ανησυχητική τάση.
Ο κουρκουμάς φέρεται να έχει αντιφλεγμονώδεις, αντιμικροβιακές και αντικαρκινικές ιδιότητες που δρουν κατά πολλαπλών παθήσεων, όπως η αρθρίτιδα, οι λοιμώξεις του αναπνευστικού συστήματος και ο διαβήτης, ακόμα και το Αλτσχάιμερ.
Οι κλινικές δοκιμές δεν έχουν δώσει αυστηρά στοιχεία που να υποστηρίζουν αυτούς τους ευρείς ισχυρισμούς, ωστόσο ο κουρκουμάς παραμένει ένα από τα κορυφαία σε πωλήσεις φυτικά συμπληρώματα στις Ηνωμένες Πολιτείες.
Με πολλούς ανθρώπους να λαμβάνουν κουρκουμά σε συμπυκνωμένη μορφή συμπληρώματος, έχει εμφανιστεί μια ανησυχητική τάση. Τα τελευταία χρόνια, ο κουρκουμάς εμπλέκεται σε έναν αυξανόμενο αριθμό περιπτώσεων οξείας ηπατικής βλάβης, ορισμένες από τις οποίες οδήγησαν σε μεταμόσχευση ήπατος ή ακόμη και σε θάνατο.
«Η ηπατική βλάβη που προκαλείται από κουρκουμά θεωρείται σπάνια – ένας στους 10.000 ή ακόμη και 100.000 ανθρώπους που τον παίρνουν μπορεί να αρρωστήσει – αλλά τώρα, εκατομμύρια άνθρωποι παίρνουν κουρκουμά», δήλωσε ο Jay Hoofnagle, διευθυντής του ερευνητικού κλάδου ηπατικών παθήσεων στο τμήμα πεπτικών παθήσεων και διατροφής στο Αμερικάνικο Ινστιτούτο Υγείας (NIH). «Με βάση αυτά που βλέπουμε στα δεδομένα μας, πρόκειται για μία από τις πιο συχνές αιτίες ηπατικής βλάβης από συμπληρώματα διατροφής».
Η επικίνδυνη κουρκουμίνη
Η κουρκουμίνη που εξάγεται από τον κουρκουμά χρησιμοποιείται συνήθως σε συμπληρώματα διατροφής. Σύμφωνα με τη δήλωση, αυτά τα εκχυλίσματα περιέχουν συνήθως 95% κουρκουμίνη, αλλά υπάρχουν επίσης εκχυλίσματα με χαμηλότερη περιεκτικότητα στην αγορά.
Τα κουρκουμινοειδή έχουν μόνο χαμηλή βιοδιαθεσιμότητα και απορροφώνται ελάχιστα από τον ανθρώπινο οργανισμό. Είναι αμφίβολο αν οι πιθανές δομές-στόχοι στο σώμα επιτυγχάνονται πραγματικά. Ως εκ τούτου, όλο και περισσότερα προϊόντα κυκλοφορούν στην αγορά που υπόσχονται «βελτιωμένη βιοδιαθεσιμότητα».
Για να αυξηθεί η βιοδιαθεσιμότητα, χρησιμοποιούνται διεργασίες που αυξάνουν τη σταθερότητα των κουρκουμινοειδών και τη διαλυτότητά τους, π.χ. με την προσθήκη πιπερίνης (από πιπέρι), τη μικελλοποίηση, το σχηματισμό συμπλόκου με κυκλοδεξτρίνη ή λιποσωμιακά σκευάσματα. Χρησιμοποιούνται επίσης νανοτεχνολογικές διεργασίες. Η μικροκυτταροποίηση μπορεί να αυξήσει την απορρόφηση περισσότερο από εκατονταπλάσια
Σύμφωνα με την εμπειρία του Γραφείου Χημικών και Κτηνιατρικών Ερευνών Στουτγάρδης, ένα εκχύλισμα μαύρου πιπεριού, το οποίο περιέχει 95% πιπερίνη, προστίθεται συνηθέστερα στα συμπληρώματα διατροφής που περιέχουν κουρκουμίνη για τη βελτίωση της βιοδιαθεσιμότητας. Το μπαχαρικό μαύρο πιπέρι που περιέχει πιπερίνη χρησιμοποιείται λιγότερο συχνά.
Δεν είναι ακόμη σαφές εάν και σε ποιο βαθμό η βελτιωμένη βιοδιαθεσιμότητα της κουρκουμίνης αυξάνει το τοξικολογικό της δυναμικό και εάν η ADI των 3 mg ανά kg σωματικού βάρους ισχύει ακόμη και για τέτοια προϊόντα. Υπάρχει επίσης συζήτηση σχετικά με την ταξινόμηση τέτοιων παρασκευασμάτων κουρκουμίνης ως «νέα τρόφιμα» που απαιτούν ξεχωριστή αξιολόγηση και έγκριση της ασφάλειας.
Σύμφωνα με την αξιολόγηση ασφάλειας του Γερμανικού Ινστιτούτου Αξιολόγησης Κινδύνων (BfR), η ημερήσια πρόσληψη 2 mg απομονωμένης πιπερίνης δεν πρέπει να υπερβαίνεται για τοξικολογικούς λόγους.
Ήδη από το 2010, οι συγγραφείς του άρθρου «Η σκοτεινή πλευρά της κουρκουμίνης» επέκριναν το γεγονός ότι οι βραχυπρόθεσμες μελέτες που αποσκοπούσαν στην απόδειξη των θετικών επιδράσεων της κουρκουμίνης παρέλειψαν να συζητήσουν τις γνωστές παρενέργειες που μπορεί να εμφανιστούν με τη μακροχρόνια χρήση.
Πολυάριθμες αναφορές των τελευταίων ετών οδηγούν στο συμπέρασμα ότι η (υπερβολική) κατανάλωση κουρκουμίνης μέσω συμπληρωμάτων διατροφής μπορεί να οδηγήσει σε αρνητικές επιπτώσεις στην υγεία. Διάφορες περιπτώσεις οξείας φλεγμονής του ήπατος έχουν συνδεθεί με την κατανάλωση συμπληρωμάτων διατροφής που περιέχουν κουρκουμίνη.
Χαρακτηριστική είναι μια αναφορά περίπτωσης από τις ΗΠΑ του 2023, σύμφωνα με την οποία μια 36χρονη γυναίκα εμφάνισε τοξική ηπατική βλάβη μετά από έξι μήνες λήψης συμπληρώματος διατροφής που αντιστοιχούσε σε ημερήσια δόση 2 g εκχυλίσματος κουρκουμίνης, η οποία βελτιώθηκε όταν διακόπηκε το σκεύασμα.
