Από τους επιστήμονες του Εργαστηρίου Τζάκσον (JAX)
Εδώ και σχεδόν έναν αιώνα, οι περισσότερες εργαστηριακές μελέτες έχουν δείξει ότι η κατανάλωση λιγότερου φαγητού παρατείνει τη διάρκεια ζωής. Στη νέα μελέτη που διεξήγαγαν οι επιστήμονες του Εργαστηρίου Τζάκσον (JAX) έγινε προσπάθεια να γίνουν κατανοητοί οι λόγοι για τους οποίους αυτού του είδους οι περιοριστικές δίαιτες παρατείνουν τη διάρκεια ζωής και πώς μπορούν να εφαρμοστούν καλύτερα στον άνθρωπο.
Η μελέτη σχεδιάστηκε για να διασφαλιστεί ότι κάθε ένα ποντίκι από τα 1000 που χρησιμοποιήθηκαν στα πειράματα ήταν γενετικά διαφορετικό, γεγονός που επέτρεψε στην ομάδα να αντιπροσωπεύσει καλύτερα τη γενετική ποικιλομορφία του ανθρώπινου πληθυσμού. Με τον τρόπο αυτό, τα αποτελέσματα γίνονται πιο κλινικά συναφή, αναδεικνύοντας τη μελέτη σε μία από τις σημαντικότερες έρευνες για τη γήρανση και τη διάρκεια ζωής μέχρι σήμερα.
Η μελέτη κατέληξε στο συμπέρασμα ότι η κατανάλωση λιγότερων θερμίδων είχε μεγαλύτερο αντίκτυπο στη διάρκεια ζωής από ό,τι η περιοδική νηστεία, αποκαλύπτοντας ότι οι δίαιτες πολύ χαμηλών θερμίδων γενικά παρέτειναν τη διάρκεια ζωής των ποντικιών, ανεξάρτητα από τα επίπεδα σωματικού λίπους ή γλυκόζης – και τα δύο θεωρούνται συνήθως δείκτες μεταβολικής υγείας και γήρανσης. Παραδόξως, τα ποντίκια που έζησαν περισσότερο με τις περιοριστικές δίαιτες ήταν εκείνα που έχασαν το λιγότερο βάρος παρά το γεγονός ότι έτρωγαν λιγότερο. Τα ζώα που έχασαν το μεγαλύτερο βάρος σε αυτές τις δίαιτες είχαν την τάση να έχουν χαμηλή ενέργεια, εξασθενημένο ανοσοποιητικό και αναπαραγωγικό σύστημα και μικρότερη διάρκεια ζωής.
«Η μελέτη μας επισημαίνει πραγματικά τη σημασία της ανθεκτικότητας», δήλωσε ο Gary Churchill, πρόεδρος της έδρας Karl Gunnar Johansson και καθηγητής στο JAX που ηγήθηκε της μελέτης. «Τα πιο εύρωστα ζώα διατηρούν το βάρος τους ακόμη και σε συνθήκες στρες και θερμιδικού περιορισμού και είναι αυτά που ζουν περισσότερο. Αυτό υποδηλώνει επίσης ότι ένα πιο μέτριο επίπεδο θερμιδικού περιορισμού μπορεί να είναι ο τρόπος για να εξισορροπηθεί η μακροπρόθεσμη υγεία και η διάρκεια ζωής».
Ο Churchill και οι συνεργάτες του ανέθεσαν σε θηλυκά ποντίκια μία από πέντε διαφορετικές δίαιτες: μία δίαιτα στην οποία τα ζώα μπορούσαν να τρώνε ελεύθερα οποιαδήποτε ποσότητα τροφής ανά πάσα στιγμή, δύο δίαιτες στις οποίες τα ζώα έπαιρναν μόνο το 60% ή το 80% των θερμίδων της βασικής τους γραμμής κάθε μέρα και δύο δίαιτες στις οποίες τα ζώα δεν έπαιρναν καθόλου τροφή για μία ή δύο συνεχόμενες ημέρες κάθε εβδομάδα, αλλά μπορούσαν να τρώνε όσο ήθελαν τις υπόλοιπες ημέρες. Στη συνέχεια, τα ποντίκια μελετήθηκαν για το υπόλοιπο της ζωής τους με περιοδικές εξετάσεις αίματος και εκτεταμένη αξιολόγηση της συνολικής τους υγείας.
Συνολικά, τα ποντίκια που έκαναν δίαιτα χωρίς περιορισμούς έζησαν κατά μέσο όρο 25 μήνες, εκείνα που έκαναν δίαιτα διαλείπουσας νηστείας έζησαν κατά μέσο όρο 28 μήνες, εκείνα που έτρωγαν το 80% της βασικής τιμής έζησαν κατά μέσο όρο 30 μήνες και εκείνα που έτρωγαν το 60% της βασικής τιμής έζησαν 34 μήνες. Αλλά μέσα σε κάθε ομάδα, το εύρος της διάρκειας ζωής ήταν μεγάλο – τα ποντίκια που έτρωγαν τις λιγότερες θερμίδες, για παράδειγμα, είχαν διάρκεια ζωής που κυμαινόταν από λίγους μήνες έως τεσσεράμισι χρόνια.
Όταν οι ερευνητές ανέλυσαν τα υπόλοιπα δεδομένα τους για να προσπαθήσουν να εξηγήσουν αυτό το ευρύ φάσμα, διαπίστωσαν ότι οι γενετικοί παράγοντες είχαν πολύ μεγαλύτερο αντίκτυπο στη διάρκεια ζωής από ό,τι οι δίαιτες, υπογραμμίζοντας πώς τα υποκείμενα γενετικά χαρακτηριστικά, που δεν έχουν ακόμη εντοπιστεί, παίζουν σημαντικό ρόλο στο πώς αυτές οι δίαιτες θα επηρεάσουν την πορεία της υγείας ενός ατόμου. Επιπλέον, εντόπισαν τη γενετικά κωδικοποιημένη ανθεκτικότητα ως κρίσιμο παράγοντα για τη διάρκεια ζωής – τα ποντίκια που διατήρησαν με φυσικό τρόπο το σωματικό τους βάρος, το ποσοστό σωματικού λίπους και την υγεία των ανοσοκυττάρων τους κατά τη διάρκεια περιόδων στρες ή χαμηλής πρόσληψης τροφής, καθώς και εκείνα που δεν έχασαν σωματικό λίπος αργά στη ζωή, επέζησαν περισσότερο.
Η μελέτη έθεσε επίσης υπό αμφισβήτηση τις παραδοσιακές ιδέες σχετικά με το γιατί ορισμένες δίαιτες μπορούν να παρατείνουν τη ζωή εξ αρχής. Για παράδειγμα, παράγοντες όπως το βάρος, τα ποσοστά σωματικού λίπους, τα επίπεδα γλυκόζης στο αίμα και η θερμοκρασία του σώματος δεν εξηγούσαν τη σχέση μεταξύ της μείωσης των θερμίδων και της μεγαλύτερης διάρκειας ζωής. Αντίθετα, η μελέτη διαπίστωσε ότι η υγεία του ανοσοποιητικού συστήματος και τα χαρακτηριστικά που σχετίζονται με τα ερυθρά αιμοσφαίρια συνδέονταν σαφέστερα με τη διάρκεια ζωής. Είναι σημαντικό ότι τα ευρήματα αυτά σημαίνουν ότι οι μελέτες μακροζωίας στον άνθρωπο – οι οποίες συχνά χρησιμοποιούν μεταβολικές μετρήσεις ως δείκτες γήρανσης ή νεότητας – μπορεί να παραβλέπουν πιο σημαντικές πτυχές της υγιούς γήρανσης.
«Ενώ ο θερμιδικός περιορισμός είναι γενικά καλός για τη διάρκεια ζωής, τα δεδομένα μας δείχνουν ότι η απώλεια βάρους κατά τον θερμιδικό περιορισμό είναι στην πραγματικότητα κακή για τη διάρκεια ζωής», εξήγησε ο Churchill. «Έτσι, όταν εξετάζουμε τις δοκιμές φαρμάκων μακροζωίας σε ανθρώπους και βλέπουμε ότι οι άνθρωποι χάνουν βάρος και έχουν καλύτερο μεταβολικό προφίλ, αποδεικνύεται ότι αυτό μπορεί να μην είναι καθόλου καλός δείκτης για τη μελλοντική τους διάρκεια ζωής».
