Τα κύματα καύσωνα γίνονται όλο και περισσότερο ένα σημαντικό ζήτημα δημόσιας υγείας λόγω της κλιματικής αλλαγής. Αυτά τα ακραία καιρικά φαινόμενα ενέχουν ποικίλους κινδύνους για την υγεία, όπως θερμοπληξία, θερμική εξάντληση και επιδείνωση χρόνιων παθήσεων. Είναι ενδιαφέρον ότι υπάρχουν αξιοσημείωτες διαφορές στον τρόπο με τον οποίο οι άνδρες και οι γυναίκες αντιδρούν στις υψηλές θερμοκρασίες. Η κατανόηση αυτών των διαφορών είναι κρίσιμη για την ανάπτυξη αποτελεσματικών στρατηγικών και παρεμβάσεων δημόσιας υγείας.
Λειτουργικές Διαφορές
«Μία από τις κύριες περιοχές διαφορών μεταξύ ανδρών και γυναικών στην αντίδραση στον καύσωνα εντοπίζεται στις λειτουργικές διαφοροποιήσεις. Οι γυναίκες συνήθως έχουν υψηλότερο ποσοστό σωματικού λίπους σε σύγκριση με τους άνδρες, το οποίο μπορεί να επηρεάσει τη διάχυση της θερμότητας. Το σωματικό λίπος λειτουργεί ως μονωτικό, μειώνοντας την απώλεια θερμότητας. Επιπλέον, οι γυναίκες γενικά ιδρώνουν λιγότερο από τους άνδρες. Η εφίδρωση είναι ένας κρίσιμος μηχανισμός για την ψύξη του σώματος και η μειωμένη εφίδρωση μπορεί να κάνει τις γυναίκες πιο ευάλωτες σε καταστάσεις που σχετίζονται με τη θερμότητα» επισημαίνει ο κ. Ευάγγελος Γκικόντες Μαιευτήρας – Χειρουργός Γυναικολόγος M.Sc.Hom και προσθέτει:
«Οι ορμονικές διαφορές επίσης παίζουν ρόλο. Για παράδειγμα, τα οιστρογόνα, μια ορμόνη που είναι πιο διαδεδομένη στις γυναίκες, μπορούν να επηρεάσουν τη ρύθμιση της θερμοκρασίας του σώματος. Κατά τη διάρκεια των διαφόρων φάσεων του εμμηνορροϊκού κύκλου, η θερμοκρασία του σώματος μπορεί να ποικίλει, επηρεάζοντας ενδεχομένως τον τρόπο με τον οποίο οι γυναίκες αντιμετωπίζουν τη θερμότητα. Οι μετα-εμμηνοπαυσιακές γυναίκες, που αντιμετωπίζουν πτώση των επιπέδων οιστρογόνων, μπορεί επίσης να αντιδρούν διαφορετικά στο θερμικό στρες σε σύγκριση με τις νεότερες γυναίκες.
Καρδιαγγειακές και Αναπνευστικές Αντιδράσεις
Η καρδιαγγειακή υγεία είναι ένας άλλος κρίσιμος παράγοντας στην αντίδραση στον καύσωνα. Οι γυναίκες τείνουν να έχουν διαφορετικές καρδιαγγειακές αντιδράσεις στη θερμότητα σε σύγκριση με τους άνδρες. Μελέτες έχουν δείξει ότι οι γυναίκες μπορεί να εμφανίζουν μεγαλύτερη αύξηση στον καρδιακό ρυθμό όταν εκτίθενται σε υψηλές θερμοκρασίες. Αυτή η αυξημένη καρδιαγγειακή αντίδραση μπορεί να επιδεινώσει τις υπάρχουσες καρδιακές παθήσεις και να αυξήσει τον κίνδυνο καρδιακών συμβάντων που σχετίζονται με τη θερμότητα. Οι αναπνευστικές αντιδράσεις διαφέρουν επίσης.
Τα κύματα καύσωνα μπορούν να επιδεινώσουν αναπνευστικές παθήσεις όπως το άσθμα και τη χρόνια αποφρακτική πνευμονοπάθεια (ΧΑΠ). Οι γυναίκες, που είναι πιο πιθανό να πάσχουν από άσθμα σε σύγκριση με τους άνδρες, μπορεί να παρουσιάζουν πιο σοβαρά συμπτώματα κατά τη διάρκεια των κυμάτων καύσωνα. Επιπλέον, η ρύπανση της ατμόσφαιρας η οποία τείνει να αυξάνεται με τις υψηλές θερμοκρασίες επηρεάζει την αναπνευστική λειτουργία των γυναικών.
Κοινωνικοοικονομικοί και Συμπεριφορικοί Παράγοντες
Οι γυναίκες είναι πιο πιθανόν να έχουν χαμηλότερο εισόδημα σε σχέση με τους άνδρες, ιδιαίτερα οι μονογονεϊκές μητέρες και οι ηλικιωμένες. Η σχετική ανέχεια μπορεί να περιορίσει την πρόσβαση σε πόρους όπως ο κλιματισμός, η επαρκής ιατρική φροντίδα και η ασφαλής στέγαση, αυξάνοντας τον κίνδυνο ασθενειών που σχετίζονται με τη θερμότητα. Οι συμπεριφορικοί παράγοντες παίζουν επίσης ρόλο. Οι γυναίκες είναι αυτές που αναλαμβάνουν συχνά αποκλειστικά το νοικοκυριό, κάτι που μπορεί να σημαίνει ότι είναι πιο πιθανό να παραμένουν εντός κλειστού χώρου για να φροντίζουν παιδιά ή ηλικιωμένους συγγενείς κατά τη διάρκεια κυμάτων καύσωνα. Αν και αυτό μπορεί να μειώσει την έκθεση στην άμεση ηλιακή ακτινοβολία, μπορεί επίσης να αυξήσει τον κίνδυνο θερμικής εξάντλησης.
Ψυχολογικές Επιπτώσεις
Οι ψυχολογικές επιπτώσεις από τον καύσωνα μπορεί επίσης να διαφέρουν μεταξύ των φύλων. Οι γυναίκες είναι γενικά πιο επιρρεπείς σε άγχος και κατάθλιψη, καταστάσεις που μπορούν να επιδεινωθούν από την ακραία θερμότητα. Το άγχος της διαχείρισης των ευθυνών του νοικοκυριού κατά τη διάρκεια ενός κύματος καύσωνα μπορεί να συμβάλει περαιτέρω στην ψυχική καταπόνηση. Επιπλέον, οι γυναίκες μπορεί να ανησυχούν περισσότερο για την υγεία και την ασφάλεια των μελών της οικογένειας.
Επιπτώσεις στη Δημόσια Υγεία
Η αναγνώριση των διαφορών ανάμεσα στα φύλα ως προς την αντίδραση στα κύματα καύσωνα είναι απαραίτητη για τον σχεδιασμό της δημόσιας υγείας. Οι παρεμβάσεις πρέπει να προσαρμοστούν ώστε να αντιμετωπίζουν τις ειδικές ευαλωτότητες των γυναικών. Για παράδειγμα, οι εκστρατείες δημόσιας υγείας μπορούν να επικεντρωθούν στη διασφάλιση ότι οι γυναίκες, ιδιαίτερα όσες βρίσκονται σε ευάλωτες κοινωνικοοικονομικές θέσεις, έχουν πρόσβαση σε κλιματιζόμενους χώρους και επαρκή ιατρική φροντίδα κατά τη διάρκεια των κυμάτων καύσωνα».
«Συμπερασματικά», καταλήγει ο κ. Γκικόντες, «η αντίδραση στα κύματα καύσωνα δεν είναι ομοιόμορφη στα φύλα. Οι γυναίκες αντιμετωπίζουν μοναδικές λειτουργικές, κοινωνικοοικονομικές και ψυχολογικές προκλήσεις που μπορούν να αυξήσουν την ευαλωτότητά τους στην ακραία θερμότητα. Αναγνωρίζοντας και αντιμετωπίζοντας αυτές τις διαφορές, οι παρεμβάσεις δημόσιας υγείας μπορούν να είναι πιο αποτελεσματικές και δίκαιες, τελικά σώζοντας ζωές και βελτιώνοντας τα αποτελέσματα υγείας κατά τη διάρκεια καύσωνα».