Σύμφωνα με τα αποτελέσματα αναθεωρημένης μελέτης, μία στις πέντε των προκαλουμένων από χημικά βλαβών του ήπατος προέρχεται από την αλόγιστη και μη ισορροπημένη χρήση συμπληρωμάτων διατροφής και σκευασμάτων βοτάνων, φαινόμενο που πριν από περίπου μία δεκαετία ήταν αρκετά σπάνιο.
Επίσης, διαφορετική μελέτη διαπίστωσε ότι σχεδόν το 50% των ενηλίκων στις ΗΠΑ καταναλώνουν συμπληρώματα διατροφής, που περιέχουν μικροθρεπτικά συστατικά, βότανα και πρωτεΐνες. Επίσης λαμβάνουν και παράνομα αναβολικά στεροειδή, τα οποία είναι συνθετικές «εκδόσεις» της τεστοστερόνης και χρησιμοποιούνται για την ενίσχυση της αθλητικής τους απόδοσης. Αντίστοιχα και στην Ευρώπη, παρατηρείται αύξηση της κατανάλωσης συμπληρωμάτων διατροφής.
«Σε γενικές γραμμές, οι βλάβες του ήπατος από συμπληρώματα δεν αποτελούν τον κανόνα. Ωστόσο, όταν γίνεται υπερκατανάλωση χωρίς σωστό σχεδιασμό, ή χρησιμοποιηθεί ανεξέλεγκτος συνδυασμός συμπληρωμάτων, ή η λήψη τους διαρκέσει μεγάλες χρονικές περιόδους, ή επίσης συνδυαστούν με συμβατικά φάρμακα, μπορούν να γίνουν επιβλαβή», επισημαίνει ο κ. Ευμένης Π. Καραφυλλίδης BSC (HONS), MSC, NYSCDN Κλινικός Διαιτολόγος – Διατροφολόγος
Διευθυντής Διαιτολογικού Τμήματος Metropolitan General και συνεχίζει:
«Εκατοντάδες είναι τα συνταγογραφούμενα φάρμακα που σχετίζονται με ηπατική βλάβη και σοβαρές ανεπιθύμητες ενέργειες και αποτελούν τη βασική αιτία που αποτυγχάνουν να προαχθούν ή αν έχουν απορριφθεί, να επανέλθουν στην αγορά.
Προβληματισμό προκαλεί το ότι η βλάβη μπορεί μερικές φορές να πάρει μήνες ή χρόνια για να αναπτυχθεί και ότι οι ασθενείς συχνά δεν αναγνωρίζουν στα αρχικά στάδια τα συμπτώματα, Κατά την εξέλιξη της βλάβης, οι ασθενείς μπορεί, αρχικά, να παρατηρήσουν κόπωση, κνησμό και ναυτία. Στη συνέχεια όμως, μπορεί να χρειαστεί να έρθουν αντιμέτωποι με κιτρίνισμα του δέρματος, συσσώρευση υγρού, αιμορραγία και νοητική σύγχυση.
Ο μεγαλύτερος κίνδυνος για ηπατική βλάβη από συνταγογραφούμενα φάρμακα εντοπίζεται σε αυτά που αποδεδειγμένα ωφελούν τους ασθενείς και είναι απαραίτητο και αναγκαίο να τα λαμβάνουν. Όμως, σε αντίθεση με τα φάρμακα, πολλά συμπληρώματα δεν έχουν κανένα αποδεδειγμένο όφελος, παρά μόνο δυνητικούς κινδύνους για την υγεία. Επίσης, σε αντίθεση με τα συνταγογραφούμενα, που λαμβάνονται μόνο με ιατρική συνταγή, οι καταναλωτές έχουν ελεύθερη πρόσβαση σε συμπληρώματα που συχνά συνοδεύονται με υποσχέσεις για βελτίωση της υγείας, της εμφάνισης κ.α..
Είναι δελεαστικό για πολλούς ότι μία κάψουλα ή σκόνη ή ρόφημα μπορεί τόσο απλά να επηρεάσει θετικά την υγεία ή την εμφάνιση, χωρίς την εποπτεία και την καθοδήγηση παρόχων υγειονομικής περίθαλψης (π.χ. κλινικός διαιτολόγος με άδεια ασκήσεως επαγγέλματος)», αναφέρει.
Για να εκτιμηθεί η έκταση που έχει πάρει το φαινόμενο εμφάνισης ηπατικών βλαβών λόγω κατανάλωσης συμπληρωμάτων διατροφής, οι ερευνητές αξιολόγησαν στοιχεία από πολυάριθμες δημοσιευμένες μελέτες, μεγάλο μέρος των οποίων παρουσιάστηκε επίσης σε συνέδριο που χρηματοδοτήθηκε από τα Εθνικά Ινστιτούτα Υγείας των ΗΠΑ. Εξέτασαν επίσης 130 περιπτώσεις βλαβών που σχετίζονται με συμπληρώματα και υπάρχουν πάνω από οκτώ χρόνια σε αρχείο καταγραφής στις ΗΠΑ.
Τα στεροειδή, που έχουν από καιρό συνδεθεί με βλάβες του ήπατος, αντιπροσωπεύουν περισσότερο από το ένα τρίτο των περιπτώσεων στο μητρώο των ΗΠΑ.
Οι υπόλοιπες περιπτώσεις, ωστόσο, αποδόθηκαν σε 116 διαφορετικά προϊόντα, που περιέχουν πολλαπλά συστατικά, και οι ενδείξεις ως προς το ποιο επιμέρους συστατικό μπορεί να ενοχοποιείται είναι λίγες. Υπάρχουν συμπληρώματα χωρίς στεροειδή που αποτελούνται από πράσινο τσάι, μείγματα που χαρακτηρίζονται ως “κινέζικα βότανα,” “κορεατικά βότανα,” ή “αγιουβέρδικα σκευάσματα», καθώς και βιταμίνες και διάφορα άλλα συμπληρώματα διατροφής.
Πολλές περιπτώσεις ηπατικής βλάβης ήταν συνδεδεμένες με προϊόντα που διατίθενται στο εμπόριο με διάφορες ετικέτες εταιρειών.
Ένας περιορισμός της μελέτης είναι ότι οι ετικέτες των προϊόντων δεν έχουν πλήρη κατάλογο των συστατικών τους, γεγονός που καθιστά δύσκολο να προσδιοριστούν ακριβώς τα συστατικά των συμπληρωμάτων και το μοτίβο της σύστασης τους.
Οι ερευνητές επισημαίνουν επίσης ότι οι επιπλοκές από τα συμπληρώματα μπορούν να περάσουν απαρατήρητες, διότι οι καταναλωτές δεν αποκαλύπτουν συχνά στο γιατρό τους ότι χρησιμοποιούν τα προϊόντα και ως εκ τούτου δεν παρακολουθούνται συστηματικά για τις ανεπιθύμητες ενέργειες που μπορούν να τους προκαλέσουν. Οι αγοραστές θα πρέπει σε κάθε περίπτωση να είναι δύσπιστοι, όσον αφορά σε προϊόντα για τα οποία δίνονται απίθανες υποσχέσεις και να κατανοήσουν ότι δεν μπορούν μόνοι τους να ανιχνεύσουν τυχόν επικίνδυνα συστατικά.
Υπάρχουν περιπτώσεις που χρειάζονται συμπληρώματα;
«Θα πρέπει βέβαια», τονίζει, «να γίνει αναφορά και στην αναγκαιότητα λήψης συμπληρωμάτων διατροφής σε ορισμένες περιπτώσεις. Υπάρχουν ομάδες ασθενών ή και υγιών ατόμων που αντιμετωπίζουν διατροφικά ζητήματα, -που συνδέονται με ασθένειες ή προκαλούνται από φάρμακα-, με τη βοήθεια συμπληρωμάτων.
Με τη σωστή καθοδήγηση, δοσολογία, διάρκεια χορήγησης και πάντα υπό την επίβλεψη της ιατρικής ομάδας και του κλινικού διαιτολόγου (με άδεια ασκήσεως επαγγέλματος και εμπειρία στο κλινικό περιβάλλον), τέτοιου είδους σκευάσματα μπορούν να δώσουν τη λύση σε προβλήματα, όταν δια μέσου της τροφής κάτι τέτοιο είναι δύσκολο ή ακόμα και αδύνατο σε ειδικές περιπτώσεις.
Να θυμάστε πως δεν έχει βρεθεί, ακόμα τουλάχιστον, κανένα θαυματουργό προϊόν που θα χτίσει τους μυς σας, θα αποτοξινώσει το σώμα σας, θα θεραπεύσει τον καρκίνο, ή θα συμβάλει στην ταχεία, μακράς διάρκειας, απώλεια βάρους.
Στην καλύτερη περίπτωση, όλα αυτά, τα πολλά υποσχόμενα προϊόντα, να είναι απλά σπατάλη χρημάτων. Στη χειρότερη περίπτωση θα μπορούσαν να σας οδηγήσουν στο νοσοκομείο.
Εάν σκέφτεστε να ξεκινήσετε να παίρνετε διατροφικά συμπληρώματα, ή εάν έχετε ήδη ξεκινήσει να τα χρησιμοποιείτε, επανεξετάστε όλα τα σκευάσματα μαζί με τον ιατρό ή τον κλινικό διαιτολόγο σας με πραγματική εμπειρία στο κλινικό περιβάλλον.
Βρισκόμαστε δίπλα σας με πολυετή εμπειρία στην κλινική πράξη, ώστε να σας βοηθήσουμε να επιλέξετε το σωστό συμπλήρωμα κατάλληλο για την υγεία σας και την αποτροπή οποιασδήποτε παρενέργειας», καταλήγει ο κ. Καραφυλλίδης.